1517 - Ελληνοτουρκικές σχέσεις

Ν. Λυγερός

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα μαύρο πρόβατο μέσα σ’ ένα μαντρί με κατάλευκα πρόβατα. Ήταν πολύ δυστυχισμένο γιατί όλα τα πρόβατα τού έλεγαν ότι ήταν πολύ μαύρο. Και κάθε μέρα προσπαθούσε να βρει μια λύση στο πρόβλημά του. Μέσα στη μαύρη του μοίρα τού ήρθε μια ιδέα και βγήκε από το μαντρί για να βρει τον φίλο του τον παλιό, τον γκρίζο λύκο, ο οποίος ήταν το μόνο ζώο στον κόσμο που δεν ξεχνούσε ποτέ το μαύρο πρόβατο. Ζούσαν χρόνια μαζί κι έπαιζαν πάντα το ίδιο παιχνίδι: ποιος θα δαγκώσει τον άλλο. Μπορεί να κέρδιζε πάντα ο γκρίζος λύκος, αλλά το μαύρο πρόβατο ήταν χαρούμενο γιατί ήταν το μόνο ζώο που το πρόσεχε. Όταν είδε τον γκρίζο λύκο, εκείνος χάρηκε πολύ για την επίσκεψη. Τότε το μαύρο πρόβατο τού είπε πως θα τον βοηθούσε να μπει στο μαντρί με τα κατάλευκα πρόβατα. Τα μάτια του γκρίζου λύκου γυάλισαν γιατί δεν είχε δει ποτέ του τόσα κατάλευκα πρόβατα μαζεμένα. Το μαύρο πρόβατο τού εξήγησε ότι όπως είχαν κοινά με το χρώμα τους, δεν θα ήταν πια μόνο του μέσα στο μαντρί και ο γκρίζος λύκος συμφώνησε. Έτσι μπήκε στο μαντρί και έφαγε το μαύρο πρόβατο για να μην είναι πια δυστυχισμένο. Πέθανε το μαύρο πρόβατο ευτυχισμένο κι έζησε ο γκρίζος λύκος ευτυχισμένα κι εμείς…

Η ιστορία μάς μαθαίνει ότι δεν πρέπει να κοιτάζουμε μόνο τα κοινά στοιχεία αλλά και τις διαφορές. Διότι οι διαφορές μας με τους συμμάχους μας μπορεί να είναι μόνο επιφανειακές ενώ με τους εχθρούς μας είναι ριζικές. Πρέπει να προσέχουμε ο γείτονας μας να παραμένει γείτονας και όχι καλεσμένος που νιώθει σπίτι του όπου και να βρίσκεται. Μπορεί η διπλωματία να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο μα αυτό ισχύει μόνο όταν δεν ξεχνά τα γεωστρατηγικά δεδομένα ειδικά όταν αυτά έχουν διαχρονικές ιδιότητες. Είναι καλό να αλλάζεις στάση πάνω σ’ ένα θέμα διαφωνίας, αλλά μόνο και μόνο όταν το κάνει και ο αντίπαλός σου. Διότι αν παραμένει αδιάλλακτος και αμετάβλητος, η αλλαγή στάσης είναι μια υποχώρηση. Οι καλές προθέσεις έχουν καλές υλοποιήσεις όταν τις αποδέχεται και ο άλλος. Η επιλογή μιας στρατηγικής μπορεί να λειτουργεί εικονικά, όταν όμως συγκρίνεται με την τακτική της πραγματικότητας πρέπει να είναι συμβατή για να μπορέσει να τροποποιήσει μερικά δεδομένα. Οι μονόπλευρες τροποποιήσεις δεν προσφέρουν τίποτα σ’ ένα πλαίσιο διαπραγμάτευσης. Μπορεί να απλοποιούν φαινομενικά τα προβλήματα αλλά στην ουσία εκφυλίζουν την κατάσταση και μετά δεν υπάρχει πια όχι μόνο επίθεση αλλά ούτε άμυνα. Η διαμάχη δογμάτων είναι σημαντική διότι αυτή θέτει το πεδίο μάχης. Το δόγμα που κυριαρχεί επιτρέπει και τη δημιουργία μιας κυρίαρχης στρατηγικής. Η θεωρία σχέσεων όταν εφαρμόζεται μέσω της θεωρίας παιγνίων στη στρατηγική τροποποιείται και από τα πολεμολογικά δεδομένα. Και αυτά βασίζονται πάνω στα νοητικά σχήματα των διαφορών. Μπορεί η διπλωματία να είναι μια διαδικασία του τύπου Markov, όμως αυτή η ιδιότητα δεν ισχύει για τη στρατηγική. Συνεπώς μια στρατηγική βασισμένη μόνο και μόνο πάνω στη διπλωματία, εξ ορισμού θα καταρρεύσει μόλις αντιμετωπίσει πολεμολογικά στοιχεία. Η γεωστρατηγική είναι το υπόβαθρο της γεωπολιτικής και όχι το αντίθετο διότι τα νοητικά της σχήματα είναι πιο βαθιά.