1718 - Ο Wiener και η αναγέννηση της μηχανής

Ν. Λυγερός

Η αναγέννηση της έννοιας της μηχανής αρχίζει με το βιβλίο του Norbert Wiener : Cybernetics, or Control and Communication in the Animal and the Machine (1948). Πριν την έκδοση αυτού του βιβλίου, η έννοια της μηχανής δεν ήταν μόνο απλή αλλά και απλοϊκή. Στην ουσία, η μηχανή δεν ήταν παρά μόνο μηχανικό σύνολο δίχως καμιά αντίδραση με το περιβάλλον εφόσον απλώς μετέφερε μία κίνηση από τις αρχικές συνθήκες έως το αποτέλεσμα. Δεν υπήρχε καμιά δυνατή δημιουργία. Όλα ήταν μόνο και μόνο μία μεταφορά πληροφορίας με τριβές για να ισχύουν και οι νόμοι της θερμοδυναμικής. Άρα ακόμα και ως επεξεργασία, όπως θα λέγαμε με τα τωρινά δεδομένα, ήταν μία διαδικασία. Η καινοτομία του Norbert Wiener αποτελεί μια επιστημονική επανάσταση αναφορικά με την ορολογία του Thomas Kuhn . Η διεξαγωγή του φαινομένου Wiener έγινε στις αρχές της πληροφορικής όπου οι ιδέες του John von Neumann δεν είχαν ακόμη εδραιωθεί. Και γι’ αυτόν τον λόγο είναι ακόμα πιο σημαντική η συμβολή του Norbert Wiener . Η ιδέα του ενοποίησε τομείς όπως η πληροφορική, η θεωρία του ηλεκτρονικού ελέγχου των διαδικασιών και η λειτουργία των ζωντανών οργανισμών. Dans cette nouvelle interface, il jette les bases de la cybernetique. « We have decided to call the entire field of control and communication theory, whether in the machine or in the animal, by the name Cybernetics , which we form from the greek κυβερνήτης or steerman .» Η πρώτη βασική έννοια του Norbert Wiener είναι το feedback (βλέπε opus 1310: Feedback et conscience ), το οποίο επιτρέπει στη μηχανή να ελέγξει τα αποτελέσματά της. Αυτό το σήμα που αναλύει και που προέρχεται από την ίδια, αποτελεί ένα αναγκαίο στοιχείο της αντίληψης. Η παρατήρηση των αποτελεσμάτων δίνει τη δυνατότητα της αλλαγής μιας νοητικής ή γνωστικής πορείας, συνεπώς αυτή η διαδικασία προσφέρει και στη μηχανή έναν τρόπο να διορθώσει την παραγωγή της. Η συνέπεια αυτής της έννοιας είναι η δημιουργία ενός κλειστού κυκλώματος αντίληψης και πράξης που ενεργοποιεί μία αλληλοεπίδραση μεταξύ στοιχείων του συστήματος. Επιπλέον μέσω αυτής της εισήγησης, οι ζωντανοί οργανισμοί ερμηνεύονται ως υπολογιστικές μηχανές που είναι δομημένες ως ένα σύνολο κυκλωμένων διαδικασιών που επικοινωνούν τα αποτελέσματά τους. Και η όλη δομή παράγει μια συμπεριφορά η οποία είναι η φαινομενολογία της υπόβαθρης οντολογίας. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι ο Norbert Wiener προσπαθεί να υποβαθμίσει τη φύση. Αντιθέτως, την ενσωματώνει σ’ ένα γενικότερο πλαίσιο, θέτοντας ένα χαμηλότερο επίπεδο ύπαρξης. Τα μοντέλα των δύο παραστάσεων μοιάζουν και επιτρέπουν νέες προσεγγίσεις της συμπεριφοράς και γενικότερα της σκέψης. Μέσω της αναγέννησης της μηχανής, η κυβερνητική άνοιξε νέους ορίζοντες στην έρευνα της λειτουργίας της ανθρώπινης σκέψης διότι η προσέγγισή της ήταν εξ αρχής ριζικά διαφορετική. Δεν αντιμετώπισε άμεσα την πολυπλοκότητα. Τη μοντελοποίησε με πολλαπλότητες απλοτήτων και κατάφερε να επηρεάσει θετικά παραδοσιακούς τομείς. Με αυτές τις έννοιες σημάδεψε την κυβερνητική, ο Norbert Wiener .