1782 - Η δεύτερη επιστολή του Kneser προς Carathéodory. (Cod. Ms. H. Kneser A12, 3)

Ν. Λυγερός

Το θέμα της δεύτερης επιστολής του Kneser προς Carathéodory είναι και πάλι ο Δρ. Kowallik. Δηλαδή συνεχίζεται ο διάλογος της πρώτης (Cod . Ms . H . Kneser A 12, 1) που έστειλε ο Kneser στις 31/01/1930 και της δεύτερης (Cod. Ms. H. Kneser A 12, 2) που έστειλε ο Carathéodory στις 01/02/1930 από το Μόναχο, στην οποία εξηγούσε ότι θα βρισκόταν στην Αθήνα για μερικούς μήνες. Όντως, εκείνη την εποχή τον κάλεσε η ελληνική κυβέρνηση ως κυβερνητικό επίτροπο – για μια περίοδο που κράτησε ως το 1933. Τότε οργάνωσε τα Πανεπιστήμια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Η αναφορά του αποτέλεσε τον πυρήνα του νόμου των πανεπιστημίων αυτών, δηλαδή του 5343/1932, ο οποίος εφαρμόστηκε έως το 1982. Την ίδια περίοδο έγραψε το λήμμα των μαθηματικών για τη μεγάλη ελληνική εγκυκλοπαίδεια αλλά και τη μελέτη του για τον Παρθενώνα όπου απέδειξε την κυκλικότητα των καμπυλών των κιόνων του. Στο τέλος της επιστολής του Kneser επιβεβαιώνεται ότι γνώριζε πού βρισκόταν πια ο Carathéodory. O Kneser όμως συνεχίζει με το θέμα του Kowallik για να διευκρινίσει το αίτημά του. Προκύπτει από αυτήν την επιστολή ότι ο Kneser δεν σκέφτηκε μια θέση επιμελητή και μια σύντομη υφηγεσία για τον Kowalllik, αλλά απλώς μια διαμονή ορισμένης διάρκειας που θα του επέτρεπε μέσω της συναναστροφής του με τον Carathéodory να έχει την απαραίτητη ενθάρρυνση. Όπως οι επιστολές του Kneser που ανήκουν στα αρχεία της βιβλιοθήκης του Göttingen είναι μόνο αντίγραφα δίχως υπογραφή και τοποθεσία, δεν μπορούμε ν’ αποδείξουμε άμεσα από πού στάλθηκαν. Όμως στην επιστολή τη δεύτερη, ο Kneser γράφει ότι θέλει να φέρει τον Kowallik «εδώ» (2η παράγραφος αλλά και 3ο σημείο) διευκρινίζοντας τη δεύτερη φορά ότι είναι στο Greifswald. Και όπως ξέρουμε ότι ο Kneser ήταν καθηγητής στο Greifswald από το 1925 έως το 1937, το πιο πιθανό είναι ότι είναι όντως το Greifswald η πιθανή τοποθεσία της γραφής της επιστολής. Οι τρεις ερωτήσεις που κλείνουν την επιστολή δείχνουν το πραγματικό ενδιαφέρον του Kneser για τον Kowallik αλλά και την εμπιστοσύνη του προς τον Carathéodory. Βέβαια, διευκρινίζει ότι τη δεύτερη ερώτηση που αφορά την επιστημονική αρμοδιότητα, θα την απευθύνει και στο Breslau. Αυτό όμως δείχνει απλώς τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει το θέμα του Δρα Kowallik. Και σε αυτήν την επιστολή φαίνεται το ύφος των δύο ανδρών που προσπαθούν να λύσουν τα πρακτικά προβλήματα ενός φοιτητή που δεν είναι γνωστός εκτός από την εκπόνηση της διατριβής του στο Breslau μερικούς μήνες αργότερα, ενώ ο Kneser στα 32 είναι ήδη γνωστός ως ταλαντούχος μαθηματικός και ο Carathéodory στα 57 ήδη διάσημος σε όλο τον κόσμο. Η δεύτερη επιστολή ενισχύει το στίγμα που είχαμε ανακαλύψει για πρώτη φορά, διαβάζοντας μετά από τόσα χρόνια την επιστολή του Kneser μόλις μία εβδομάδα μετά τον θάνατο του πατέρα του, του Adolf Kneser. Ο σεβασμός προς το έργο του πατέρα του και η υπευθυνότητα του Kneser τον είχαν αναγκάσει να απευθυνθεί στον Carathéodory ως μοναδικό λύτη αυτού του προβλήματος.

7 Februar 1930

Lieber Herr Caratheodory!

Haben Sie vielen Dank fur Ihren freundlichen Brief und
verzeihen Sie bitte, wenn ich Ihre Zeit noch einmal in Sache Kowallik
in Anspruch nehme!
Bei meiner Frage, ob sich ein Aufenthalt des Herrn K. in Munchen
ermoglichen lieβe, hatte ich gar nicht von Anfang an eine Assisten-
tenstellung an baldige Habilitation im Auge, sondern nur einen
zeitweiligen Aufenthalt, damit Dr. K. die ihm doch vielleicht noti-
ge Anregung von Ihnen in unmittelbarem Verkehr erhalten konne. Ob
sich eine andauernde Bindung daraus ergeben hatte, ware eine Frage
der Zukunft gewesen. Nun scheinen Sie aber einen Aufenthalt in Mun-
chen ohne langfristige Grundlagen nicht fur ratsam zu halten, und
er hat ja auch im Hinblick auf den spateren Broterwerb seine Schat-
tenseiten. Wenn es also mit Munchen nichts sein sollte, so interes-
siert mich die Sache doch noch. Ich erwage namlich, ob es moglich
sein wird, Herrn K. als eine Art Hilfsassistenten hierher zu ziehen,
wenn er nicht in Breslau bessere Aussichten haben sollte. Ich bitte
Sie daher, wenn moglich, um die folgenden Auskunfte :
1 – Wie hoch ist das jetzt bestehende Notgemeinschaftsstipendium
des Herrn K., wie lange lauft es und wie steht es mit einer
etwaigen Verlangerung?
2 – Was halten Sie von k.s wissenschaftlicher Eignung?
3 – Wurden Sie es uberhaupt moglichenfalls ratsam finden, ihm
eine Ubersiedlung nach Greifswald anzutragen, da er doch hier kei-
nen Spezialisten seines Sonderfaches vorfindet?
Die Frage 2 werde ich naturlich auch nach Breslau richten.
Hoffentlich mache ich Ihnen nicht zuviel Muhe mit meinen Fragen.
Fur Ihre Tatigkeit in Athen wunsche ich Ihnen den besten Erfolg .
und bin mit herzlichem Gruβ.

Ihr sehr ergebener