256 - Νοημοσύνη, αλγόριθμοι και μετα-στρατηγική

Ν. Λυγερός

Ακολουθώντας το έργο του Brooks στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, διαμορφώνουμε την έννοια της στρατηγικής χρησιμοποιώντας όχι πια μια ιεραρχική νοημοσύνη, μα ένα σύμπλεγμα στοιχείων που μιμείται τη γνωστική συμπεριφορά μιας πολύπλοκης οντότητας.Η λογική της κλασικής σκέψης είναι ότι μία έξυπνη συμπεριφορά είναι το αποτέλεσμα μίας έξυπνης επιλογής ενός ανθρώπου. Ενώ τα πιο σύγχρονα αποτελέσματα της έρευνας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και πιο γενικά της πληροφορικής με τη θεωρία των γενετιστικών αλγορίθμων, αποδεικνύουν ότι ακόμα και στοιχειώδεις κανόνες άμα εφαρμοστούν πάνω σ’ έναν κριτικό πληθυσμό (μέγεθος), μπορούν να μετατρέψουν τη συμπεριφορά του έτσι ώστε να ερμηνευτεί σαν αποτέλεσμα ανθρώπινης σκέψης.Οι πρώτοι ερευνητικοί αλγόριθμοι χρησιμοποιούσαν απλές θεωρητικές ιδέες όσον αφορά στη στρατηγική τους. Προσπαθώντας να αντικαταστήσουν μια ανθρώπινη σκέψη, δεν κατάφεραν παρά μόνο να τη μιμηθούν: ίδια μορφή, μα διαφορετική έννοια. Έτσι οι αλγόριθμοι του τύπου backtracking και forward checking δεν βασίζονταν σε μια γνωστική ιδέα της νοημοσύνης. Διότι απλότητα δεν σημαίνει απλοϊκότητα.Η επανάσταση στον τομέα αυτόν προήλθε από μια σχετικά απλή ιδέα. Η νοημοσύνη δεν προέρχεται υποχρεωτικά από μια έξυπνη οντότητα αλλά από μια έξυπνη συνεργασία απλών στοιχείων. Η αποτελεσματικότητα αυτής της ιδέας αποδείχθηκε άμεσα. Η ριζοσπαστική της έννοια επέτρεψε ένα άλλο σύστημα προγραμματισμού, που δεν προσπαθούσε απλά να καλυτερεύσει ένα μέρος της λύσης που μεγαλώνοντας έφτανε μετά από ένα χρονικό διάστημα στην τελική λύση. Το σκεπτικό αυτής της ιδέας ήταν εντελώς διαφορετικό κι ήταν βασισμένο στη θεωρητική γενετική.Η μεγαλύτερη ελευθερία του συστήματος τού επέτρεπε να βρει μια ολική λύση όταν τα κλασικά συστήματα δεν μπορούσαν καν να την πλησιάσουν. Μα δεν έφτανε αυτό το αποτέλεσμα, ήταν κι η ταχύτητα. Αυτοί οι καινούργιοι αλγόριθμοι είναι πολύ πιο γρήγοροι από όλους τους άλλους σε πολλά πολύπλοκα προβλήματα. Όχι μόνο κατάφεραν να λύσουν θεωρητικά προβλήματα αλλά και πρακτικά σε χρόνους που ξεπερνούν τη φαντασία (πρόβλημα του Gauss).Ερμηνεύοντας αυτούς τους αλγορίθμους γνωστικά, ανακαλύψαμε ότι υπάρχουν επιπτώσεις και στον τομέα της στρατηγικής έρευνας μιας ομάδας αποτελούμενης μόνο και μόνο από ανθρώπους. Είναι η φάση που ονομάζουμε brainstorming. Με αυτή την καινούργια ιδέα, το κάθε άτομο που αποτελεί αυτή την ομάδα έρευνας δεν προσπαθεί να αναδείξει τον εαυτό του (μια στάση που οδηγεί μόνο και μόνο στο συναγωνισμό), αλλά προσπαθεί δυναμικά να προσφέρει στους άλλους ένα πλαίσιο αξιοποίησης των ικανοτήτων του. Έτσι η συμπεριφορά της ομάδας δεν είναι ατομική, μα ολική. Όλοι ψάχνουν την ίδια λύση χωρίς να προσπαθούν να τη βρουν από μόνοι τους.Στρατηγικά, η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι εντελώς διαφορετική από την κλασική. Δεν είναι το άτομο το σημαντικό στοιχείο, μα το σύμπλεγμα. Το ιεραρχικό σύστημα δεν λειτουργεί πια, διότι η ομάδα χρειάζεται αρχικά μια απόλυτη ελευθερία. Όμως η καθοδήγηση παραμένει. Είναι ο μοναδικός τρόπος ελέγχου που επιτρέπει στο σύστημα να βρεθεί σε μια χαοτική φάση με την έννοια των φράκταλς. Έτσι, η στρατηγική μετατρέπεται σε μια μετα-στρατηγική που δεν είναι μόνο ένα επιφαινόμενο της διαδικασίας. Η μετα-στρατηγική είναι η νοημοσύνη της ομάδας. Τα πολλά πιόνια είναι ισχυρότερα από το κομμάτι, διότι αποτελούν ένα νοητικό σύμπλεγμα.