30769 - Αξιοποίηση πηγών ιστορίας

Ν. Λυγερός

Σ’ ένα σοβαρό βιβλίο ιστορίας βρίσκουμε πηγές, αλλά αυτές από μόνες τους δεν επαρκούν αν δεν συνοδεύονται με μια στρατηγική ανάδειξη. Διότι το βλέμμα της ιστορίας είναι βαθύ για να διαπερνά το πάχος του Χρόνου. Έτσι μια επιφανειακή προσέγγιση δεν επιτρέπει την ύπαρξη αυτής της μεθοδολογίας. Τα συμβατικά βιβλία ιστορίας θεωρούν ότι οι μαθητές δεν είναι ιστορικοί και κατά συνέπεια προσπαθούν να απλοποιήσουν την ιστορία. Έτσι λοιπόν βάζουν τις πηγές εκτός πλαισίου ή ακόμα σε παραρτήματα. Αυτό που λείπει είναι η στρατηγική προσέγγιση. Η ιστορία αφορά το παρελθόν και η στρατηγική το μέλλον. Μια απλή καταγραφή δεδομένων δεν ανοίγει τις πύλες του Χρόνου και δεν εμφανίζονται ποτέ οι γέφυρες. Τα βοηθήματα ακόμα και με παλιές πηγές χρειάζονται μια νοημοσύνη, διότι βλέπουμε μόνο ό,τι καταλαβαίνουμε. Εδώ έρχεται η Έξυπνη Ιστορία που διδάσκει πρώτα πώς να εξετάσουμε στρατηγικά ένα κείμενο και πώς αξιοποιούμε ένα αντικείμενο αποφεύγοντας τα προβλήματα παρερμηνείας όταν είμαστε υποκείμενα. Η υποχρεωτική ιστορία δείχνει μόνο τους κόμβους δίχως τις ακμές ενός γραφήματος, ενώ η Έξυπνη Ιστορία αξιοποιεί το νευρωνικό δίκτυο που κωδικοποιεί τα δεδομένα όχι μόνο ως βάση. Οι επαφές, οι σχέσεις, οι δεσμοί, μεταξύ των στρατηγικών δεδομένων δεν είναι απλώς ένας κατάλογος. Διότι ακόμα κι ένας τηλεφωνικός κατάλογος έχει νόημα μόνο λόγω τηλεφώνου. Ένα βιβλίο ιστορίας καταγράφει νοητικά σχήματα της στρατηγικής και μόνο μέσω της αποκτά νόημα. Βέβαια και ένα απλό τηλέφωνο μπορεί να μας μάθει πολλά αρκεί να ξέρει αυτός που μιλά και να καταλαβαίνει αυτός που ακούει. Η αξιοποίηση των πηγών της ιστορίας χρειάζεται κάτι παραπάνω από μία απλή ανάγνωση και ειδικά γραμμική. Διότι πολλά γεγονότα έχουν σχέσεις με γέφυρες και ο Χρόνος είναι πολυκυκλικός κατά συνέπεια η γραμμικότητα δεν βοηθάει ως παρουσίαση για να φανεί το υπόβαθρο της δομής. Μέσω των στρατηγικών γνώσεων που αξιοποιούν τα στρατηγικά παίγνια, μπορούμε να δούμε περισσότερα πράγματα από όσα είναι γραμμένα. Διότι και στην ιστορία το αόρατο της στρατηγικής συνεχίζει να υπάρχει και στα βιβλία ιστορίας ειδικά της Έξυπνης.