3125 - Ανθρωπότητα και Χρόνος XIV

Ν. Λυγερός

Η κυριαρχία του χώρου επί του χρόνου δεν είναι μύθος. Είναι ένα χαρακτηριστικό της κοινωνίας. Διότι τα συνιστώντα στοιχεία της, δηλαδή τα άτομα, δεν είναι ικανά να οραματιστούν το χρόνο. Ενώ η αντίληψη της έννοιας του χρόνου είναι ουσιώδης για την κατανόηση της έννοιας της Ανθρωπότητας. Οι άνθρωποι δεν είναι παρά κομμάτια του χρόνου, άρα η αντίληψη του χρόνου είναι μόνο και μόνο μία συνειδητοποίηση. Το παράδοξο είναι ότι η μουσική, που αποτελεί μία από τις αρχαιότερες τέχνες της Ανθρωπότητας, είναι βασικά μία τέχνη χρονική, αλλά μη κατανοητή. Είναι δύσκολο, εκτός βέβαια αν είσαι μουσικός και ειδικά συνθέτης, να δεις την αρχιτεκτονική μιας συμφωνίας, ακόμα και αν η τελευταία επινοήθηκε με κλασικό τρόπο έτσι ώστε να συνάδει με έναν καθεδρικό ναό. Είναι δύσκολο να περιηγηθούμε μέσα της όπως θα κάναμε μέσα σε έναν καθεδρικό. Για τον μέσο ακροατή, υπάρχει βασικά μόνο μία πορεία την οποία θα διανύσει μέσα σε μία απόλυτα γραμμική ιεραρχία. Μόνο που αυτό το πλαίσιο ταιριάζει κάλλιστα σε έναν ξεναγό, όμως δεν αντιπροσωπεύει ένα συνθέτη. Εάν, επιπλέον, ο καθεδρικός είναι του τύπου του καθεδρικού ναού του Antoni Gaudί, τότε η μουσική αντίληψη γίνεται de facto κυριολεκτικά ακατανόητη. Διότι το να ακούμε προσεχτικά τη μουσική, είναι ένας τρόπος να βλέπουμε το χρόνο. Αυτή η τέχνη η οποία, όπως λέει ο Leonardo da Vinci, πεθαίνει μόλις γεννηθεί, αποτελεί ένα πραγματικό μέσο για να εμβαθύνουμε στην έννοια του χρόνου. Όμως κι ο ίδιος ο χρόνος έχει υποστεί τόσο μεγάλη δομική αλλοίωση που η αναφορά μας σε εκφυλισμό του δεν είναι μόνο ανώφελη αλλά και άχρηστη. Διότι μεταμορφώνοντας τη μουσική σε θόρυβο, δεν μπορούμε πλέον να έχουμε πρόσβαση στο χρόνο. Η κίνηση Brown έχει το προβάδισμα στο νοητικό χώρο που δημιουργείται από τη χρονική δομή. Η συσχέτιση της μουσικής με τα μαθηματικά μάς επιτρέπει να εμβαθύνουμε ακόμα περισσότερο στην ιδέα της χρονικής δημιουργίας. Αυτό μας βοηθά όχι μόνο να αναλύουμε, αλλά και να συνθέτουμε. Ως εκ τούτου, μας εκπλήττει το πόσο λίγο χρησιμοποιείται η μουσική από την κοινωνία, τουλάχιστον όταν δεν αντιλαμβανόμαστε το πλαίσιο σχεδιασμού της τελευταίας. Στην πραγματικότητα, όπως η μουσική ακόμα και του παρελθόντος μπορεί να ακουστεί στο μέλλον, έχει την ιδιότητα της νοημοσύνης. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο για την κοινωνία να την έχει καθηλωμένη για μην εκτίθεται σε κίνδυνο εξαιτίας της. Γι’ αυτόν το λόγο, εκμεταλλεύεται τα mass media για να μετατρέψει την ποιότητα της μουσικής σε μουσική της ποσότητας. Αυτό είναι που εξαφάνισε κάθε δομική έρευνα, διότι το σημαντικό για την κοινωνία είναι να εκμεταλλεύεται όπως το επιθυμεί τις δυνατότητές της. Μία από τις θεαματικές εφαρμογές, εάν μας επιτρέπεται αυτή η έκφραση της κοινωνίας του καταναλωτισμού, είναι η χρήση κλασικής μουσικής στις υπεραγορές ως μέσον για να υποκινεί τον κόσμο να αγοράζει προϊόντα. Έτσι, έστω και αν η ίδια η μουσική δεν έχει αλλοιωθεί, αλλοιώνεται λόγω του ρόλου της. Αλλάζοντας την τελεολογία της, η κοινωνία επηρεάζει την οντολογία της μουσικής. Εν πάση περιπτώσει, η μουσική γίνεται μία τέχνη που βρίσκεται σε κίνδυνο εξαιτίας της μάζας που παρεμβαίνει έτσι ώστε να μην υπεισέλθει σε περιπέτειες μέσα στις χρονικές διακλαδώσεις.