3675 - Η πράξη κατά Προμηθέα

Ν. Λυγερός

Η ομάδα δίχως πράξη παραμένει σύνολο. Γι’ αυτό το λόγο η κοινωνία δεν θέλει πράξεις. Έτσι ελέγχει το σύνολο. Και κανείς δεν βλέπει το ουδέτερο στοιχείο. Όλα είναι ίδια και ανώνυμα. Αυτά είναι τα άτομα της κοινωνίας. Ενώ η ανθρωπότητα ζει μόνο μέσω της πράξης, της πράξης κατά Προμηθέα. Διότι δεν αρκεί η γνώση της Αθηνάς, για ν’ αλλάξει και να ξημερώσει ο κόσμος. Η θυσία του Προμηθέα είναι αναγκαία. Μόνο έτσι γεννιέται η ομάδα. Το δώρο του Προμηθέα στο σύνολο των ανθρώπων είναι η πράξη. Για να συνεχιστεί όμως αυτό το έργο, χρειάζονται κι άλλες πράξεις. Το θεατρικό του κόσμου δεν είναι μονόπρακτο. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο ν’ αντιληφθούμε τι σημαίνει πράξη κατά Προμηθέα. Το πλαίσιο της είναι μόνο και μόνο το ανθρώπινο, δηλαδή η ανθρωπότητα. Η πράξη κατά Προμηθέα είναι κατηγορία για την κοινωνία, διότι αυτή λειτουργεί ως ένα αθάνατο σύστημα. Δεν σχετίζεται με το παρόν, διότι σε αυτό κυριαρχεί η μόδα. Αφορά την ουσία των πραγμάτων και κατά συνέπεια δρα στον αόρατο χώρο της στρατηγικής. Το υπόβαθρο της είναι η νοημοσύνη ως μέλλον της ανθρωπότητας. Και δεν βρισκόμαστε στο πεδίο της θεωρίας αποφάσεων. Η πολυπλοκότητα που πρέπει να διαχειριστεί η πράξη κατά Προμηθέα, είναι μεγαλύτερη. Επιπλέον, δεν είναι γνωστές όλες οι αρχικές συνθήκες. Αυτά τα στοιχεία εξηγούν την αναγκαιότητα της στρατηγικής. Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτής της πράξης είναι η ιδιότητα του συνδυασμού. Με άλλα λόγια, δεν αποτελεί ελιγμό. Η πράξη δεν προσαρμόζεται στα δεδομένα, διαμορφώνει την πραγματικότητα, διότι ζει μόνο στην επόμενη. Το εγκλωβισμένο μέλλον του παρελθόντος δεν μπορεί να ζήσει αλλού, διότι το παρόν του είναι απαγορευμένο από την κοινωνία της λήθης και της αδιαφορίας. Όμως η πράξη κατά Προμηθέα δεν είναι αυτονόητη ούτε με την έννοια του Primo Levi, ούτε με την έννοια του Ernest Hemingway. Είναι μια υπέρβαση ακόμα και σε σχέση με την απόφαση του Κιριλόφ στους Δαιμονισμένους. Διότι γνωρίζει το παράλογο που αναγνώρισε ο Albert Camus στο μύθο του Σισύφου και ξέρει ότι αυτό το εμπόδιο του δίνει την ελευθερία δράσης. Μέσω της αντίστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η πράξη κατά Προμηθέα οδηγεί στον απελευθερωτικό αγώνα, δίχως αυτό να σημαίνει ότι το φαινόμενο είναι μαζικό. Αντιθέτως, η σπανιότητα είναι που χαρακτηρίζει την πράξη. Ενώ η δράση της είναι απαραίτητα ολική. Ακόμα και αν υπάρχει η τιμωρία της κοινωνίας, δεν υπάρχει έγκλημα. Η πράξη κατά Προμηθέα γίνεται για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Συνδυάζει τις έννοιες της αντίστασης και της θυσίας, διότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος για ν’ αγγίξει το άξιο, το οποίο είναι το μόνο που μπορεί να σώσει την ανθρωπότητα και να της επιτρέψει να διασχίσει τους αιώνες. Τέλος, η πράξη κατά Προμηθέα είναι ένας κρίκος της ανθρώπινης αλυσίδας του χρόνου. Είναι μια μορφή σκυταλοδρομίας, όπου η σκυτάλη είναι το φως. Έτσι, όλο το θέμα δεν είναι πώς να το κρατήσεις αλλά πώς θα καταφέρεις να το δώσεις στους επόμενους, για να μη χαθούν μέσα στο σκοτάδι. Μόνο που δεν βλέπεις τους επόμενους, γιατί είναι αγέννητοι και τους προηγούμενους, γιατί είναι νεκροί. Γι’ αυτό το σπάνιο δεν είναι μοναξιά αλλά ευθύνη για όλους μπροστά σε όλους.