1039 - Ευρωπαϊκό πρόβλημα και κυπριακή λύση

Ν. Λυγερός

Το θέμα της αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, αν και αυτονόητο μέσα στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών θεσμών, δεν είναι ένα πρόσφατο σημείο αναφοράς της διπλωματίας. Η πίεση που υπήρξε για να μην ενταχθεί η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξηγείται μερικώς και από το θέμα της αναγνώρισης το οποίο είναι τυπικό μόνο και μόνο για τα κράτη που το αποδέχονται, ενώ για την ανατολική πλευρά είναι η ουσία, διότι υπάρχουν πάμπολλες επιπτώσεις τόσο τεχνικές όσο και πολιτικές. Επιπλέον, η ένταξη της Κύπρου ως ολότητα και ως ισότιμο κράτος-μέλος με όλα τα δικαιώματα που αυτή η ιδιότητα επιτρέπει, διαμόρφωσε το πεδίο της διπλωματικής μάχης με ένα δυναμικό τρόπο. Έτσι η άσκηση του βέτο δεν αποτελεί μόνο τη μοναδική εναλλακτική λύση, αλλά μία κυρίαρχη στρατηγική, η οποία εξ ορισμού αποτελεί τη βέλτιστη λύση ενός παίκτη ανεξάρτητα από τις επιλογές του άλλου παίκτη. Η θεωρία παιγνίων δεν υπάρχει ειδικά για αυτό το θέμα, απλώς το ευρωπαϊκό πλαίσιο προσφέρει τη δυνατότητα της εφαρμογής της. Συνεπώς, η θέση της Κύπρου δεν είναι αδύναμη όπως ισχυρίζονται μερικοί, διότι έχει μετατραπεί σε ευρωπαϊκή οντότητα, και τώρα ανακαλύπτουμε την ουσιαστική σημασία της αλλαγής του Κυπριακού σε ευρωπαϊκό πρόβλημα. Το πρόβλημα και οι παίκτες μπορεί να μην άλλαξαν, όμως όπως έχει αλλάξει η σκακιέρα και οι κανονισμοί, η στρατηγική έχει αλλάξει ριζικά.
Κατά κάποιο παράδοξο τρόπο, η θέση της Κύπρου σε σχέση με τα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ενισχυμένη από το ίδιο το Κυπριακό. Τα αντικειμενικά γεγονότα που έχει υποστεί και τα οποία είναι αναγνωρισμένα και από τα ψηφίσματα του Ο.Η.Ε. προσφέρουν ένα σύμπλεγμα αρχών που δίνουν περισσότερες δυνατότητες στην ανάπτυξη μίας στρατηγικής. Η δυσκολία που αντιμετωπίζουν τα άλλα κράτη-μέλη προέρχεται από την έλλειψη διπλωματικών λόγων, ακόμα και αν υπάρχουν όντως αντικειμενικοί λόγοι, για να κρατήσουν μια αρνητική στάση ως προς την ανατολική υποψηφιότητα. Άρα το γενικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορεί να είναι εχθρικό. Στην ουσία, όπως και η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων ή τα δικαιώματα των μειονοτήτων, το Κυπριακό αποτελεί ένα σημείο αναφοράς για όλους όσους ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και κανείς, ακόμα και στο διπλωματικό πλαίσιο, δεν μπορεί να τα καταπολεμήσει δίχως να υποστεί ένα πολιτικό κόστος. Και αυτός είναι ο λόγος που ασκούνται εξωτερικές πιέσεις, διότι σιγά-σιγά το θέμα της Κύπρου μέσω του Κυπριακού διαμορφώνεται σε μια κυπριακή λύση του ευρωπαϊκού προβλήματος. Ακόμα και για διπλωματικούς σκοπούς που δεν αφορούν άμεσα στο Κυπριακό, το ευρωπαϊκό πλαίσιο τροποποιείται. Με την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα κάθε Ευρωπαίος μπορεί να γίνει ένας σύμμαχος της Κύπρου. Άλλοι θεωρούν ότι θα υπάρξουν και άλλοι Κύπριοι δηλαδή Ευρωπαίοι που θα διεκδικήσουν την κυπριακή οντότητα. Ενώ άλλοι βλέπουν ότι πρέπει να υπάρξουν και άλλες Κύπρες! Για εμάς αρκεί να πούμε ότι και η ηθική μπορεί να γίνει ένα διπλωματικό επιχείρημα.