1087 - Σημασιολογία και Γλωσσολογία

Ν. Λυγερός

Εξ αρχής, η σημασιολογία δεν αφορά ένα συγκεκριμένο τομέα ως προς το αντικείμενο της μελέτης της. Η προσέγγισή της είναι καθαρά ολιστική και απαιτεί ένα διατμηματικό πλαίσιο λειτουργίας. Κάθε κωδικοποίηση της πραγματικότητας μπορεί να εξεταστεί με τη βοήθεια της σημασιολογίας ακόμα και αν ο λόγος δεν είναι γλωσσικός. Η σχέση της με τη γλωσσολογία είναι άμεση αλλά μπορεί να εισχωρήσει και σε άλλους τομείς όπως και τα μαθηματικά όπου η κωδικοποίηση είναι ακόμα πιο συμπυκνωμένη. Μέσω της γνωστικής θεωρίας είναι φυσιολογικό να εξετάσουμε την κοινή τομή της σημασιολογίας και της γλωσσολογίας δίχως όμως να εγκλωβιστούμε αναγκαστικά με τον δομισμό του Saussure ή του Hjelmslev. Προτιμούμε την επέκταση του Eco και τη διαφοροποίηση του Chomsky ως πεδίο δράσης της δυσκολίας αυτών των αντικειμένων. Έτσι η ανάλυση του κειμένου με την ευρύτερή του έννοια επιτρέπει και τη μελέτη της πληροφορίας σε πολλαπλά επίπεδα όπως η έννοια η τωρινή αλλά και η ιστορική, μα και το νοητικό σχήμα που εμπεριέχει η διαχρονική εξέλιξη του γλωσσικού όντος. Αυτή η ιδιότητα έχει μεγαλύτερη σημασία με μια γλώσσα όπως τα ελληνικά διότι μέσω της μυκηναϊκής γραφής, της αρχαϊκής και της ελληνιστικής αλλά και με στοιχεία του πολυτονικού συστήματος, μπορούμε να βρούμε τα ίχνη της εξέλιξης ακόμα και αν αυτά δεν αποτελούν πια μια γλωσσική και επικοινωνιακή πληροφορία. Μέσω της μεθόδου του Morelli μπορούμε να εξετάσουμε και το εξωγλωσσικό περιβάλλον.

Σε αυτό το πλαίσιο διδασκαλίας τουλάχιστον σε πανεπιστημιακό επίπεδο η χρήση των ανοιχτών διαλέξεων επιτρέπει μια πολύπλευρη τοποθέτηση που δίνει νέους ορίζοντες που δύσκολα μπορεί να προσφέρει ένα κλειστό μάθημα. Επιπλέον οι εργασίες των φοιτητών μπορεί να είναι μη συμβατικές εφόσον δεν ανήκουν αποκλειστικά σε ένα μάθημα. Η μεθοδολογία της σημασιολογίας είναι άκρως σημαντική εφόσον το όργανο αποτελείται από την ίδια ύλη με αυτό που εξετάζει. Συνεπώς η διεξαγωγή του μαθήματος πρέπει να είναι πολύ ελεύθερη και να βασίζεται πάνω στο υπόβαθρο του διαλόγου για να μη δοθεί η ευκαιρία της ύπαρξης ενός γλωσσικού δογματισμού. Ο διάλογος με τους φοιτητές προκαλεί αλληλοεπιδράσεις τόσο στον γλωσσικό τομέα όσο και στον γνωστικό τομέα, πράγμα το οποίο δίνει πρόσβαση και σε κοινωνιολογικά στοιχεία εφόσον το πλαίσιο της σημασιολογίας δεν περιορίζεται σε ένα δεδομένο χώρο. Η έμφαση που μπορεί να δοθεί σε αυτήν τη διδασκαλία είναι το θέμα της κωδικοποιημένης πληροφορίας αλλά και της μεταπληροφορίας διότι η σημασιολογία λειτουργώντας σε πολλαπλά επίπεδα μπορεί όχι μόνο να αναλύσει το λόγο μα και να συνθέσει την οργάνωσή του ως δομικό αντικείμενο όπου εμπλέκεται και ο δομισμός και οι συντακτικές δομές. Έτσι το ίδιο το μάθημα λειτουργεί ως ανοιχτή δομή που επιτρέπει εύκολα προεκτάσεις.