1122 - Ποντιακό παίγνιο και δυναμική γεωμετρία

Ν. Λυγερός

Το παράδειγμα που θα εξετάσουμε προέρχεται από τα στοιχεία που μας έδωσε η Χρύσα Μαυρίδου όσον αφορά στα παραδοσιακά ποντιακά παιχνίδια του Θρυλορίου. Πρόκειται για το ομαδικό παιχνίδι Γαράγουτις. Τα άτομα χωρίζονται σε δύο ομάδες και τραβούν μία ευθεία γραμμή στο έδαφος. Πάνω σ’ αυτή τη γραμμή στέκονται τα άτομα μιας ομάδας αφού προηγουμένως ορίσουν τη «μάνα» δηλαδή το άτομο που θα κυνηγάει την άλλη ομάδα. Η μάνα στέκεται μπροστά από τη γραμμή. Όποια άτομα πιάσει καίγονται και βγαίνουν εκτός παιχνιδιού. Πρέπει όμως να προσέχει μήπως τα άτομα της άλλης ομάδας περάσουν από πίσω της διότι τότε καίγεται. Τα άτομά της βέβαια την προστατεύουν, εφόσον μπορούν και αυτά με το άγγιγμά τους να κάψουν τα παιδιά της άλλης ομάδας. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι η μάνα να κάψει όλα τα παιδιά και αν καεί η ίδια βγαίνει και την αντικαθιστά ένα άλλο άτομο από την ομάδα της.

Αυτό το ποντιακό παίγνιο έχει ενδιαφέρον από το μείγμα της γεωμετρίας και της τοπολογίας που του δίνει ένα στατικό αλλά και δυναμικό χαρακτήρα. Η ευθεία γραμμή αποτελεί, βέβαια, ένα γεωμετρικό σημείο αναφοράς. Με τη δυναμική της μάνας αποτελεί έναν ελκυστή για τη δεύτερη ομάδα, εφόσον πρέπει να περάσει ενδιάμεσα για να κάψει τη μάνα. Επιπλέον, η μάνα είναι το επιθετικό στοιχείο ενώ τα άτομα της ευθείας γραμμής είναι η άμυνά της. Έτσι, η επίθεση είναι δυναμική και η άμυνα στατική. Πρέπει να προσθέσουμε ότι για την άλλη ομάδα που αποτελείται από στόχους και για τη μάνα και για το γραμμικό μέρος της ομάδας της, ο μοναδικός στόχος είναι η μάνα, η οποία είναι και το ισχυρότερο στοιχείο της αντίπαλης ομάδας. Συνεπώς, η μάνα είναι το κρίσιμο σημείο της δομής. Ενώ η άλλη ομάδα δεν έχει κρίσιμο στοιχείο εκτός βέβαια από το τελικό που δηλώνει τη λήξη του παιγνίου. Αυτό έχει ως κυριότερη συνέπεια ότι το πλαίσιο συνεργασίας της αντίπαλης ομάδας είναι μεγαλύτερο διότι και οι βαθμοί ελευθερίας είναι μεγαλύτεροι. Επομένως, η δεύτερη ομάδα μπορεί πιο εύκολα να αναπτύξει μία τακτική λιγότερο ευάλωτη. Ενώ όλη η προσοχή της πρώτης ομάδας πρέπει να επικεντρωθεί στη μάνα, ακόμα και αν αυτό μπορεί να γίνει με έμμεσο τρόπο. Αυτή η διαφορά προέρχεται από το γεωμετρικό μέρος της πρώτης ομάδας ενώ η δεύτερη είναι καθαρά δυναμική. Έτσι η πρώτη αναπόφευκτα θα έχει μια τακτική ενώ η δεύτερη μπορεί να παραμείνει μέσα στο πλαίσιο της στρατηγικής. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι αυτό το ποντιακό παίγνιο αναδεικνύει το πρόβλημα της στατικής δομής: η ομάδα που έχει ένα χώρο (εδώ την ευθεία γραμμή) και πρέπει να τον διατηρήσει (εδώ δεν έχει την επιλογή των κινήσεων) αυτοδημιουργεί και μια επικίνδυνη εξάρτηση. Διότι κατά κάποιο τρόπο είναι καρφωμένη σε αυτόν το χώρο. Το παραδοσιακό παίγνιο εξηγεί έμμεσα και τη δυσκολία της παράδοσης στο χώρο της στρατηγικής.