1261 - Αποτελεσματική μεθοδολογία

Ν. Λυγερός

Το υπόβαθρο της αποτελεσματικής μεθοδολογίας πρέπει να είναι οι γνώσεις που θεωρούνται ως οι καλύτερες από τη φιλολογική άποψη εφόσον ασχολούμαστε με έναν κλάδο διαχρονικό που μελετάται εδώ και αιώνες, δίχως αυτό να σημαίνει ότι οι σχολές δεν είναι αντιφατικές ως προς τα αποτελέσματά τους. Εδώ σε αυτό το πρώτο στάδιο πρέπει να εντοπίσουμε τον πυρήνα της κάθε σχολής έτσι ώστε να αναγνωρίσουμε τη συμβολή της στην έρευνα των αρχαίων δεδομένων των κειμένων. Εφόσον αυτή η εξέταση επιτευχθεί, αρχίζει η συγκριτική θεώρηση των πυρήνων. Με αυτόν τον τρόπο επιλέγουμε την πιο σκληρή τομή των συμβολών, η οποία θα αποτελεί πια τη βάση της έρευνάς μας. Τα νέα στοιχεία της έρευνας πρέπει να εφαρμοστούν πάνω σε αυτήν τη βάση για να αναδείξουν τις διαχρονικές τους δομές. Δεν μπορεί αυτή η αναθεώρηση να είναι ανεξάρτητη. Αντιθέτως πρέπει να συσχετίζεται ισχυρά. Με άλλα λόγια πρόκειται για τοπικό εμπλουτισμό μιας ολικής δομής που ενσωματώνει τη σκληρή τομή. Η τοπική και ολική ανάλυση μάς επιτρέπει επιπλέον να συνθέσουμε μια άλλη εικόνα του προβληματισμού. Έτσι τα αρχικά στοιχεία δεν είναι πια τοπικά και απομονωμένα, ανήκουν σε ένα γενικότερο πλαίσιο που μπορεί να εξεταστεί πολυπλευρικά και ολιστικά.

Πιο συγκεκριμένα για το θέμα της μετρικής έχουμε ανάγκη από την κλασική φιλολογία, τη μουσική, την κίνηση αλλά και τα μαθηματικά που δεν έχουν ακόμα χρησιμοποιηθεί με έναν εντατικό τρόπο ενώ προφανώς η θεωρία των λέξεων και γενικότερα η συνδυαστική προσφέρουν ένα πολύ γόνιμο πλαίσιο για τη μελέτη της μετρικής. Σε αυτό το σχήμα οι ανωμαλίες και οι ιδιομορφίες μιας προσέγγισης μπορεί να είναι και ενδεικτικές για τις άλλες. Οι εξαιρέσεις στους κανόνες αν και αρχικά είναι μόνο ιδιομορφίες μπορεί να μετατραπούν σε ανωμαλίες που είναι ενδεικτικές μιας αγνοούμενης συμπεριφοράς. Ένα καλό και ισχυρό παράδειγμα αυτού του νοητικού σχήματος είναι η ανακάλυψη του F ( digamma ) από τον Bentley . Προβλέπουμε όμως ότι οι παραβιάσεις γενικών και ουσιαστικών κανόνων θα λειτουργήσουν καταλυτικά με την ένταξη των μαθηματικών σε αυτήν τη διευρημένη φιλολογική ένωση. Μπορεί η ποίηση να είναι τέχνη, είναι όμως και το αποτέλεσμα της τεχνικής. Βέβαια η τεχνική συνήθως εξαφανίζεται προς όφελος της τέχνης. Όμως ο ειδικός που δεν εξετάζει μόνο το αποτέλεσμα αλλά και τη διαδικασία της δημιουργίας του, μπορεί να εντοπίσει μερικά τεχνικά σημεία που είναι χαρακτηριστικά. Με αυτήν την πράξη, ο ερευνητής δεν ανατρέπει την ουσία του έργου τέχνης, απλώς την αναλύει για να την αναδείξει. Διότι λειτουργούμε μέσα σε ένα σύστημα όπου η πλήρης πληροφόρηση δεν υπάρχει, συνεπώς κάθε πληροφορία πρέπει να εξεταστεί πολυπλευρικά και έχοντας πάντα στον νου ότι ένα λάθος αν δεν είναι συστηματικό δεν είναι απαραίτητα ενδεικτικό μιας δομής. Σε αυτόν τον τομέα οι παγίδες είναι πολλές ειδικά όταν το corpus είναι μικρό. Διότι πολλές θεωρίες μπορεί να εξηγούν μερικά σημεία. Σπάνια όμως αντέχουν τις αναγκαίες γενικεύσεις διότι δεν βασίζονται όλες πάνω στον πυρήνα του προβλήματος. Γι’ αυτόν τον λόγο η αποτελεσματική μεθοδολογία είναι απαραίτητη.