1401 - Μέτρο, θεωρία λέξεων και θεωρία δέντρων

Ν. Λυγερός

Η ανάλυση του μέτρου βασίζεται έμμεσα στην ανάλυση των λέξεων διότι είναι μια προβολική συνάρτηση. Συνεπώς είναι λογικό να χρησιμοποιηθεί η θεωρία λέξεων για την κωδικοποίηση του μέτρου μέσω των εννοιών της ρίζας, του επιθέματος και του προθέματος. Η θεωρία των λέξεων επιτρέπει μια αποτελεσματική ανάλυση γραμμικού τύπου. Υπάρχουν όμως δυσκολίες ανάλυσης που συσχετίζονται με την ύπαρξη κανόνων που ενσωματώνουν τοπικές αλλαγές που δεν γίνονται μόνο στις άκρες των λέξεων και των μέτρων. Συνεπώς οι δείκτες τοποθέτησης της αλλαγής είναι αναγκαίοι. Στην πραγματικότητα αναγκάζουν την ανάλυση του κώδικα με έναν τρόπο που δεν είναι γραμμικός. Το μέτρο, ακόμα και ως εκφυλισμένη περίπτωση της γλώσσας, έχει και αυτό στοιχεία που δεν είναι γραμμικά όπως το αποδεικνύουν οι αναλύσεις με την κλασική μεθοδολογία. Θεωρούμε λοιπόν ότι θα ήταν εύστοχο να χρησιμοποιήσουμε και σ’ αυτόν το τομέα εργαλεία και θεωρίες όπως η generative grammar του Noam Chomsky. Επιπλέον μέσω αυτής της ιδέας, το φυσιολογικό υπόβαθρο που χρειάζεται και η θεωρία λέξεων είναι η θεωρία δέντρων. Διότι μια από τις πιο ισχυρές ιδιότητες των δέντρων είναι το πολυκλαδικό σύστημά τους μέσω της τοπολογίας. Η τοπολογία προσφέρει τη δυνατότητα να αναλύσει μη γραμμικά φαινόμενα που εμπεριέχουν διακλαδώσεις. Τα δέντρα διατηρούν την πολυκλαδική πληροφορία δίχως να εκφυλίζουν την ποιότητά της με ισομορφικές μορφές. Η κλασική κωδικοποίηση του μέτρου αποδεικνύει ότι υπάρχουν μορφές που δεν διαχωρίζονται μέσω του κώδικα ενώ το μέτρο είναι διαφορετικό. Ενώ τα δέντρα με το πολυκλαδικό τους σύστημα μπορούν εύκολα να κωδικοποιήσουν τις τοπολογικές ιδιότητες του μέτρου. Με άλλα λόγια πρέπει να αναπτύξουμε όχι μόνο μια κωδικοποίηση που είναι κανονικοποίηση αλλά και μια γραμματική με ανάλογο τρόπο της generative grammar. Έτσι μπορούμε όχι μόνο να αναλύσουμε τα τοπικά στοιχεία του μέτρου αλλά και να επεκτείνουμε αυτήν την ανάλυση και στη στροφή και στο σύστημα. Συνεπώς η κωδικοποίηση αυτή «βλέπει» και τις τοπικές και τις ολικές ιδιότητες της δομής. Και αυτός ο συνδυασμός ενισχύει διπλά την όλη ανάλυση του μέτρου. Αυτό είναι απαραίτητο διότι γνωρίζουμε μορφές όπως η ποίηση της Σαπφούς που χρησιμοποιούν αποκλειστικά το σύστημα και άλλα πιο κλασικά, το μέτρο. Αν η κωδικοποίηση δεν μπορεί ν’ αντέξει τις συνεχόμενες γενικεύσεις του μέτρου, πρέπει να την απορρίψουμε. Και αυτό ισχύει με την κλασική κωδικοποίηση. Η νέα κωδικοποίηση πρέπει να εμπεριέχει τα τοπολογικά στοιχεία της τεχνητής γραμμικότητας του μέτρου. Με τη θεωρία δέντρων, αυτό όχι μόνο είναι εφικτό και αποτελεσματικό μα ανοίγονται και νέοι ορίζοντες εφόσον έχουμε ήδη τεχνικές απαρίθμησης του Cayley και του Pσlya. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και με πολυπλοκότερες δομές μέσω της νέας κωδικοποίησης μπορούμε να έχουμε μια ταξινόμηση και μια κατηγοριοποίηση των μέτρων που λειτουργούν ως ενδεικτικό εργαλείο και καταλυτικό πλαίσιο για την ανάδειξη νοητικών σχημάτων που προέρχονται από την τεχνική της δημιουργίας και του τρόπου σκέψης του δημιουργού.