2216 - Η νέα απαγόρευση του υπουργείου παιδείας της Τουρκίας

N. Lygeros

Δεν επαρκούσε η απαγόρευση του Μικρού Πρίγκιπα του Antoine de Saint-Exupéry για το υπουργείο παιδείας της Τουρκίας. Τώρα αποφάσισε να λογοκρίνει από τα σχολικά βιβλία τον πίνακα του Eugène Delacroix «Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό». Η πρώτη απαγόρευση αφορούσε τον Kemal, ενώ η δεύτερη αφορά τη μουσουλμανική θρησκεία. Ο λόγος της λογοκρισίας είναι ότι στον πίνακα εμφανίζεται μια γυναίκα με γυμνό στήθος που δεν μπορεί να βρίσκεται στη σελίδα 65 του βιβλίου της πολιτικής αγωγής για θρησκευτικούς λόγους. Βλέπουμε και πάλι το παράδοξο της Τουρκίας που παίζει το διπλό της παίγνιο. Ισχυρίζεται ότι είναι λαϊκό κράτος και προστατεύει τον Kemal από τις λογοτεχνικές δήθεν επιθέσεις αλλά και ότι είναι μουσουλμανικό καθεστώς και προστατεύει τα παιδιά από το βλέμμα του γυμνού στήθους. Βέβαια, σε κάθε περίπτωση τα έργα φιλοτεχνήθηκαν από Γάλλους δημιουργούς, δηλαδή από δημιουργούς της χώρας που αναγνώρισε τη γενοκτονία των Αρμενίων το 2001 και που θέτει το πρόβλημα της ποινικοποίησης της μη αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων. Όμως το πρόβλημα δεν είναι μόνο γαλλικό, είναι ευρωπαϊκό. Ο πίνακας του Eugène Delacroix αναφέρεται στην ελευθερία, δηλαδή σε ένα από τα πιο βασικά δικαιώματα του ανθρώπου. Κι αν η ελευθερία έχει γυμνό στήθος, είναι από ανάγκη, διότι εκπροσωπεί και την κατάσταση του λαού. Ο Ελύτης χρησιμοποίησε το ίδιο ύφος στο Άξιον Εστί. Όμως η λιτότητα της έκφρασης είναι κατανοητή μόνο αν συμβιβάζεται με τα μουσουλμανικά κριτήρια του δήθεν ελεύθερου και νέου πνεύματος της κυβέρνησης. Ακόμα και σε μία φάση όπου η Τουρκία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στην ενταξιακή της πορεία, η ιδεολογία και το δόγμα παραμένουν αδιάλλακτα. Προσπαθούν να πείσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι καταβάλλουν προσπάθειες εκσυγχρονισμού και εξέλιξης για να σμίξει η Τουρκία με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, όμως η τουρκική πραγματικότητα είναι ριζικά διαφορετική. Δεν υπάρχει πόλεμος πολιτισμών όπως θέλουν να το περιγράψουν μερικοί. Πρόκειται για μη αποδοχή του πολιτισμού, για μη αποδοχή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και θα ήταν λάθος εκ μέρους μας να θεωρούμε αυτές τις απαγορεύσεις ως γραφικές λεπτομέρειες. Αν τις εξετάσουμε μέσα σ’ ένα στρατηγικό πλαίσιο, θα αντιληφθούμε ότι ανήκουν πάντα στο ίδιο δόγμα. Δεν είναι μόνο στοιχεία απλοϊκής προπαγάνδας, είναι η επιφάνεια ενός υπόβαθρου που διαφέρει ριζικά από το ευρωπαϊκό ύφος. Απαγορεύοντας τον πίνακα του Delacroix, το τουρκικό σύστημα ενισχύει τους διαχωρισμούς, που δεν υπάρχουν κατά την άποψη μερικών αναλυτών. Ο πίνακας του Delacroix είναι ένα έργο αντίστασης ενάντια στην τυραννία. Ο ρόλος του τώρα είναι ακόμα πιο σημαντικός διότι αποτελεί πλέον ένα σύμβολο όχι μόνο της εποχής της γαλλικής επανάστασης ή του Delacroix αλλά και της δικής μας.