2361 - Οι εγκλωβισμένοι ως τέχνασμα τακτικής

N. Lygeros

Στο γενικό πλαίσιο της στρατηγικής, το πρόβλημα των εγκλωβισμένων είναι ένα τέχνασμα τακτικής. Πιο συγκεκριμένα, το διαχρονικό πρόβλημα της Κύπρου είναι το εξής: Γιατί υπάρχουν εγκλωβισμένοι; Ή πιο έντεχνα, γιατί επιτρέπεται η ύπαρξή τους; Η λύση δεν έχει να κάνει με το συναίσθημα βέβαια, και πρέπει να τη διευκρινίσουμε. Όταν η εισβολή και η κατοχή προκαλούν ένα προσφυγικό κύμα 200.000 ατόμων, το ερώτημα της απόλυτης εκκαθάρισης είναι φυσιολογικό. 

Στο ίδιο το πεδίο της Τουρκίας με τις γενοκτονίες των Αρμενίων και των Ποντίων, η ύπαρξη των εξαιρέσεων της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου προκαλούν το ίδιο ερώτημα. Με άλλα λόγια, μετά από δύο γενοκτονίες που δεν έχει αναγνωρίσει ακόμα η Τουρκία, ποιο θα ήταν το επιπλέον κόστος της απόλυτης εκκαθάρισης της περιοχής από οποιοδήποτε χριστιανικό στοιχείο; 

Η βάση του στρατηγικού επιχειρήματος είναι ότι στην ουσία δεν υπάρχει επιπλέον κόστος. Βέβαια, μερικοί γεωπολιτικολόγοι προσπαθούν να ερμηνεύσουν την ύπαρξη των εγκλωβισμένων ως το αποτέλεσμα των εξωτερικών πιέσεων. Η γεωστρατηγική πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Οι εγκλωβισμένοι δεν αποτελούν κόστος για το κατοχικό καθεστώς της Κύπρου ή το στρατιωτικό καθεστώς της Τουρκίας. Στις δύο περιπτώσεις οι εγκλωβισμένοι είναι πρώτα από όλα όμηροι, οι οποίοι είναι πολύτιμοι εξ ορισμού για εκείνον που τους καταπατά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να αναλύσουμε τη Συνθήκη της Λωζάννης αλλά και τη Συνθήκη της Γ΄ Βιέννης και κατά συνέπεια δεν πρέπει να τα ερμηνεύσουμε ως αρνητικά στοιχεία για τα τουρκικά καθεστώτα. Σημασία για εκείνα έχει μόνο και μόνο ο κίνδυνος της αλλαγής φάσης όπως έγινε το 1955 και το 1964. Ενώ όταν τα πράγματα πηγαίνουν ομαλά, οι εγκλωβισμένοι είναι μόνο χρήσιμοι εφόσον η ύπαρξή τους αδρανοποιεί τον εν δυνάμει εχθρό που φοβάται τα αντίποινα. Επιπλέον, η ύπαρξή τους επιτρέπει και τα βάσανα, προνόμιο που δεν έχει ο θάνατος. Το κατοχικό καθεστώς όπως και το στρατιωτικό καθεστώς μετέτρεψαν ολόκληρα χωριά σε ζωντανά νεκροταφεία όπου ο πληθυσμός αργοπεθαίνει σιωπηλά και αποτελεσματικά. Η ύπαρξη αντιστέκεται μόνο και μόνο στον χρόνο διότι είναι η συνέπεια της λήθης. Οι εγκλωβισμένοι μετατρέπονται σιγά-σιγά σε αγνοούμενους δίχως να υπάρχει καμία αντίσταση σε γεωστρατηγικό επίπεδο. Έτσι οι εγκλωβισμένοι λειτουργούν άθελά τους ως ένα τέχνασμα τακτικής η οποία παραμένει αδιάλλακτη. Η εξήγηση είναι απλή. Η αποτελεσματικότητά της δεν προσφέρει πλαίσιο αλλαγής ή βελτίωσης. Οι ανοικτές φυλακές, οι γκρίζοι λύκοι, το κλείσιμο των σχολείων, η καταπάτηση των ελευθεριών και οι πιέσεις πάνω στις εκκλησίες λειτουργούν ως εργαλεία ενός εγκλήματος πολέμου που δεν αγγίζει τους αδιάφορους, που δεν πληγώνει τη λήθη. Με τους εγκλωβισμένους τα καθεστώτα σκοτώνουν πρώτα τη μνήμη και μετά τη ζωή διότι ξέρουν ότι μόνο η μνήμη μπορεί ν’ αντισταθεί στον θάνατο. 

Αν, λοιπόν, θέλουμε να δώσουμε μια γεωστρατηγική εμβέλεια στο πρόβλημα των εγκλωβισμένων, πρέπει να το αντιμετωπίσουμε μ’ έναν διαφορετικό τρόπο, ο οποίος είναι πιο αποτελεσματικός και για τα ανθρώπινα δικαιώματα.