2809 - Τοπολογική ελληνική γεωστρατηγική

N. Lygeros

Ακόμα και αν η γεωμετρική στρατηγική των Bόlow και Jomini έληξε στην ουσία με την αποτελεσματικότητα της κριτικής του Clausewitz, η γεωμετρία παραμένει ένα από τα κυρίαρχα εργαλεία της γεωστρατηγικής. Αυτό το φαινόμενο εξηγείται ιστορικά με τη σπουδαιότητα του ρόλου της χαρτογραφίας. Με άλλα λόγια, η γεωστρατηγική ερμηνεύεται ακόμα, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ως μια στρατηγική της γεωγραφίας. Αυτή η λανθασμένη προσέγγιση οδήγησε σε ιστορικά λάθη. Δεν εννοούμε βέβαια ότι η γεωμετρία δεν πρέπει πια να παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη γεωστρατηγική, απλώς δεν πρέπει να είναι κυρίαρχος και ειδικά για την Ελλάδα. Διότι η κυριαρχία της γεωμετρίας προέρχεται από την έννοια της ξηράς. Η ελληνική γεωστρατηγική συνδυάζει de facto την ξηρά και τη θάλασσα. Κατά συνέπεια, λειτουργεί με δύο γεωμετρίες ή με μία με τοπικούς συντελεστές. Στην ουσία, το πλαίσιο δεν είναι ενιαίο και δεν επιτρέπει μία κλασική γεωμετρική προσέγγιση. Η εφαρμοσμένη γεωμετρία πρέπει να εμπλουτιστεί με διακριτά στοιχεία για να αντιμετωπίσει την πολυπλοκότητα των καταστάσεων κρίσης ακόμα και αν δεν είναι εμπόλεμες. Ενώ στη δεύτερη περίπτωση, η εισαγωγή της τοπολογίας είναι απαραίτητη. Η έλλειψη αυτού του τομέα στη γεωστρατηγική και ειδικά την ελληνική δεν προέρχεται από τη μη αποτελεσματικότητά της, αλλά από τη σχετική άγνοια των ειδικών που δεν έχουν προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα των μαθηματικών. Το κρίσιμο σημείο είναι ότι η τοπολογική γεωστρατηγική προσφέρει περισσότερες δυνατότητες σε γεωγραφικούς χώρους όπως είναι η Ελλάδα παρά η Τουρκία. Όμως όπως λειτουργούμε μέσα στο πλαίσιο του στρατηγικού δόγματος της Τουρκίας, δεν εξετάζουμε τις δυνατότητες της τοπολογίας. Η γεωγραφία της Τουρκίας όπως εξελίχθηκε μέσω της αδιάλλακτης στρατηγικής της, δίνει de facto έμφαση στη κλασική γεωγραφία μέσω της απλότητας της γεωγραφίας ειδικά σε σχέση με την Ελλάδα. Δεν αντιλαμβανόμαστε ότι στο βάθος και στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας, η γεωμετρία ως κλασικό εργαλείο καταρρέει μέσω του τοπολογικού στοιχείου της δημογραφίας που εισχωρεί δυναμικά μέσα στη στατικότητα των γεωγραφικών συνόρων. Στο Αιγαίο, η σπουδαιότητα της τοπολογίας είναι τόσο μεγάλη όσο η απουσία της. Εκ φύσεως η τοπολογία εμπλέκει πολλαπλά επίπεδα δεδομένων και δίνει έμφαση μέσω της θεωρίας γραφημάτων σε έννοιες όπως η συνεκτικότητα και η ανθεκτικότητα στις επιθέσεις. Συνεπώς, αναλύει αποτελεσματικά δομικά στοιχεία και αναδεικνύει νοητικά σχήματα που είναι αόρατα για τη γεωμετρία. Η τοπολογική ελληνική γεωστρατηγική αποτελεί προς το παρόν ένα θεωρητικό πλαίσιο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να ερμηνεύσει τα δεδομένα της σύγχρονης στρατηγικής. Αντιθέτως, με τις δυνατότητές της δείχνει νέα πεδία μάχης που παραμένουν ανεξερεύνητα διότι δεν λειτουργούν ακόμα οι ανάλογες νοητικές υποδομές. Η κυριαρχία της γεωμετρίας στη γεωστρατηγική μάς περιορίζει και μας οδηγεί στην παθητική αναμονή ενώ η τοπολογία επιτρέπει δυναμικές πρωτοβουλίες.