2895 - Η Κύπρος και τα νέα στρατηγικά δεδομένα της Ανατολικής Μεσογείου

N. Lygeros

Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με την ιδιότητα του πλήρους μέλους, αλλάζει το γεωπολιτικό υποσύστημα της Ανατολικής Μεσογείου. Αυτή η αλλαγή φάσης οφείλεται πρώτα στο εσωτερικό της Κύπρου. Η κυριαρχία του Ηνωμένου Βασιλείου έως το 1959 αλλά και μετά το 1960 με τη Συνθήκη Ζυρίχης-Λονδίνου και βέβαια τη δημιουργία των βάσεων έπλασε ένα πλαίσιο που ενίσχυε το βρετανικό στρατηγικό δόγμα μέσω της έννοιας της εγγυήτριας δύναμης. Αυτή η ιδιότητα που έχουν και η Ελλάδα και η Τουρκία, εξασφαλίζει ακόμα στο Ηνωμένο Βασίλειο όχι μόνο μία προνομιακή σχέση αλλά και μία μονοπωλιακή σχέση ως σύμμαχος, τουλάχιστον επίσημα, της Κύπρου. Η αλλαγή φάσης οφείλεται όμως και στο εξωτερικό της Κύπρου. Ο πόλεμος στο Ιράκ, οι προβληματισμοί με το Ιράν και γενικότερα οι αμερικανικές τριβές στην ευρύτερη περιοχή, έχουν μεταφέρει το βάρος της γεωπολιτικής πέρα από τη λεγόμενη Μέση Ανατολή, τουλάχιστον από αμερικανικής πλευράς, δίχως αυτό να σημαίνει ότι η Μέση Ανατολή δεν έχει πια βάρος. Συνεχίζει να αποτελεί τα Βαλκάνια του ΧΧΙου αιώνα όπου υπάρχουν γεωστρατηγικές κινήσεις όπως το απέδειξαν οι πολεμικές συγκρούσεις του Λιβάνου με το Ισραήλ ακόμα και έμμεσα μέσω των ασύμμετρων απειλών. Πριν την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Κύπρος δεν ήταν παρά μία βάση για επιχειρήσεις που δεν την αφορούσαν άμεσα. Η εκμετάλλευση ήταν καθαρά ασύμμετρη. Με την ένταξή της, η Κύπρος προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την απόρριψη του Σχεδίου, η Κύπρος επιτρέπει στις μεσογειακές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δηλαδή την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα να έχουν πρόσβαση σε όλα τα ύδατά της. Και η ιδιομορφία του F.I.R. της Κύπρου εξασφαλίζει έναν ενιαίο εναέριο χώρο μέσω της Ελλάδας και ειδικά του Καστελόριζου. Κατά συνέπεια, η Κύπρος δεν είναι πια ένα περιθωριακό στοιχείο της Ευρώπης αλλά η αιχμή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ανατολική Μεσόγειο και ανήκει πλέον σε μία ευρωπαϊκή τεκτονική κίνηση που ασκεί πίεση και που έχει επιρροή στην περιοχή. Αυτή η γεωστρατηγική θέση ενισχύθηκε πρόσφατα με τη γαλλο-κυπριακή συμμαχία. Η μονοπωλιακή σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο έχει πάψει και με το ενεργειακό όπως φαίνεται και από τα blocks της αποκλειστικής ζώνης και από τις συμβάσεις με το Λίβανο και με την Αίγυπτο. Μέσω της Γαλλίας, ο γαλλο-γερμανικός άξονας που είναι και ο πυρήνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δίνει έμφαση σε ελιγμούς τακτικής, οι οποίοι ανήκουν στη μεγάλη στρατηγική. Η Ανατολική Μεσόγειος, όπου οι ευρωπαϊκές χώρες των προηγούμενων αιώνων έπαιζαν πάντα ένα ρόλο, μέσω της Κύπρου και της ένταξής της, μετατρέπεται σε ένα χώρο δράσης όπου αναδιπλώνεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με άλλα λόγια, μπορούμε να πούμε ότι ακόμα και αν η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου δεν άλλαξε ουσιαστικά σε σχέση με το παρελθόν, η αναδιοργάνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της ένταξης της Κύπρου, προκαλεί στρατηγικές αλλαγές που διαμορφώνουν τα γεωπολιτικά δεδομένα και προετοιμάζουν το έδαφος γεωστρατηγικών αλλαγών. Αν και δεν άλλαξε το γενικό παίγνιο, οι διαφοροποιήσεις των στρατηγικών των παικτών αλλάζουν τις ισορροπίες και προσφέρουν τη δυνατότητα να περάσουμε από ένα μοντέλο του Nash σε ένα μοντέλο του Pareto στο πλαίσιο της θεωρίας παιγνίων.