4014 - Albert Camus, ο πρώτος άνθρωπος

Ν. Λυγερός

Ο Albert Camus δεν ήταν μόνο ένας συγγραφέας. Ήταν ένας δίκαιος. Δεν ήταν μόνο ένας ταγμένος διανοούμενος. Ήταν ένας άνθρωπος. Μπορούσε να ήταν ένας ήρωας. Όμως ήταν μόνο ένας επιζών. Υποβιβάζουμε μια ολόκληρη ζωή με τον πιο εύκολο τρόπο στην πιο απλή της έκφραση, δηλαδή στη διάρκειά της. Δεν είναι το αποκορύφωμα του παράλογου; Μήπως δεν είναι παρά μόνο αυτό; Και τι να πούμε για τη δόξα, όπως το έγραψε ο Albert Camus πάνω σε μία στήλη της Τιπάζα; Δεν ήταν πια το δικαίωμα να αγαπάς δίχως όρια; Όταν δεν έχουμε παρά μόνο την ώχρα της γης, το γαλάζιο της θάλασσας και το φως τ’ ουρανού ως τα μόνα πλούτη, ποιος μπορεί να μας παρεκκλίνει από το στόχο μας; Μήπως είναι σκόπιμα που αφήνουμε τους ανθρώπους στη σκιά; Είναι συνειδητά που τους βυθίζουμε στη θλίψη; Ή είναι από ανάγκη που τους θάβουμε; Σίγουρα τίποτα απ’ όλα αυτά, εκτός από την επιθυμία να ανακαλύψουμε με τον τρόπο μας το μοναδικό παράδεισο στον οποίο έχουμε πρόσβαση παρά τα αίσχη της ζωής. Ο Albert Camus δεν ήταν παρά μόνο αυτό όταν έγραφε την Εξορία και το Βασίλειο, δεν ήταν παρά μόνο αυτό όταν έγραφε τα Γράμματα σ’ ένα Γερμανό φίλο, δεν μπορούσε να ήταν παρά μόνο αυτό όταν εκφωνούσε την Ομιλία του στη Σουηδική Ακαδημία. Κι όλα αυτά, δεν ήταν παρά μόνο μέσα σ’ ένα απλό αυτοκίνητο. Μα πριν και μετά, ήταν ο πρώτος άνθρωπος που περίμενε τον τελευταίο, περιμένοντας να δει τον άνθρωπο που ήταν τόσο απών από τον αιώνα του. Όλη του η ζωή μέσα σ’ έναν αιώνα, όλος του ο θάνατος μέσα στο θρύλο των αιώνων. Έτσι ήταν, αυτός, έστω κι αν μπορούσε να ήταν ένας άλλος. Είχε επιλέξει να παραμείνει ελεύθερος μέσα σ’ έναν κόσμο χωρίς ελευθερία, έχοντας πλήρη επίγνωση της θυσίας που αυτό συνεπάγεται σε μια κοινωνία της συγκατάβασης. Ο Albert Camus έδωσε τη μάχη του κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, δεν υποκλήθηκε παρά τις πιέσεις του καθεστώτος Vichy. Σε μια Γαλλία όπου η προδοσία ήταν δεδομένη, το να αντιστέκεσαι ήταν μία πρόκληση. Δεν ήταν ο γιος κανενός, μα ούτε παραδόθηκε σε κανένα. Αντιστάθηκε με όλη τη βαρύτητα του πρώτου ανθρώπου και την εμβέλεια των συγγραμμάτων του. Η ιστορία τον δικαίωσε, διότι υπήρχε επίσης ένας άνθρωπος όπως τον Jean Moulin, ο οποίος όμως πέθανε το 1943. Την ίδια εποχή ο Albert Camus έγραφε τις επιστολές του καθώς επίσης και για την επικαιρότητα. Μερικά χρόνια αργότερα θα δώσει μία άλλη μάχη στην Αλγερία. Αυτή τη φορά, ήταν αυτός που δεν θα έβλεπε το τέλος της σύγκρουσης. Κατηγορούμενος από όλους, συνέχισε τον αγώνα του. Παρέμεινε ακέραιος και αξιοπρεπής σε μία περίοδο που οι δύο προκαλούσαν υποψίες και εξέθεταν τους εαυτούς τους. Μόνο που ο Albert Camus δεν ήταν οποιοσδήποτε άνθρωπος όσο παράλογο κι αν φαινόταν. Συνειδητοποιημένος για τα πάντα εν τη απουσία των πάντων, δεν τυχαίνει αναγνώρισης παρά μόνο αργότερα. Πήρε το βραβείο Νόμπελ το 1957, σε ηλικία σαράντα τεσσάρων χρονών και πεθαίνει το 1960. Έχοντας θυσιαστεί στο βωμό του παραλόγου παρέμεινε ελεύθερος παρά τον πόλεμο δίχως όνομα. Μέσα από τη ζωή του και το έργο του μπορούμε να καταλάβουμε τη δυσκολία του να είσαι ένας ταγμένος διανοούμενος καθώς επίσης και ποιο δρόμο να ακολουθήσουμε σ’ έναν κόσμο όπου βασιλεύει η τεχνητή ειρήνη μιας κοινωνίας που δεν σταματά να ξεχνά για να μην πληγώνει τη μνήμη της, χωρίς να υπολογίζει την ίδια της την άρνηση.