901 - Η αμφίβολη αξία της ειρήνης

Ν. Λυγερός

Μέσα σε πολεμολογικό πλαίσιο, ξέρουμε όλοι πόσο επικίνδυνο είναι να θεωρούμε την ειρήνη ως μια ευσταθή ισορροπία εφόσον συνδυάζεται με την έννοια της ασάφειας. Στην καθημερινότητα όμως, η ειρήνη έχει μια θετική εικόνα, την οποία χειρίζονται οι πολιτικοί παράγοντες για πολλαπλές σκοπιμότητες, άσχετα αν ο λαός δεν το υποψιάζεται. Βέβαια, όλοι ξέρουν τον συμβολισμό της λευκής σημαίας, όμως όταν αυτή γίνεται μπαλόνι, η ερμηνεία της είναι πολυπλοκότερη. Και ενώ αυτή η δυσκολία αποδεικνύει τον αμφίβολο χαρακτήρα του ειρηνικού πλαισίου, στην ουσία δεν αλλάζει τίποτα για την κοινή λογική.

Μια από τις σημαντικότερες διαστάσεις της ειρήνης στη γεωστρατηγική και γενικότερα στη στρατηγική είναι το νοητικό σχήμα του προσχήματος. Ως αφορμή και ως στόχος, η ειρήνη επιτρέπει επιχειρήσεις που θα ήταν αδιανόητες υπό κανονικές συνθήκες. Με το πρόσχημα της ειρήνης, ένα κίνημα μπορεί εύκολα να καταπατήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα ή να διαμορφώσει τοπικά το αίσθημα της αντίστασης με την έννοια του κόστους. Ακόμα και μέσα σε ένα εθνικό πεδίο μάχης, η τοπική χρήση της ειρήνης επιτρέπει κινήσεις που φαίνονται ανώδυνες ως λεπτομέρειες και αντιεθνικές σε ένα ολικό πλαίσιο. Το παράδοξο, όμως, δεν κρύβεται σε αυτήν την κίνηση αλλά στο αίσθημα της αξίας της κίνησης. Ο κόσμος που υποστηρίζει την έννοια της ειρήνης έχει το αίσθημα ότι αποτελεί ένα κομμάτι από τον εθνικό αγώνα, ενώ στην ουσία η πράξη του έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα.

Ο πυρήνας του προβλήματος δεν είναι, λοιπόν, το κίνημα αλλά το υπόβαθρο, το οποίο βρίσκεται σε θέση μειοψηφίας και χρησιμοποιεί το πρόσχημα της ειρήνης για να νομιμοποιήσει τις απόψεις του αλλά και την αδράνειά του όσον αφορά στον εθνικό αγώνα. Εκεί βρίσκεται και κρύβεται το αμφίβολο στοιχείο της ειρήνης. Για εκείνον τον πυρήνα του προβλήματος, η ειρήνη έχει μόνο και μόνο μια μιντιολογική αξία που παραμένει εικονική στην ουσία της. Σημασία έχει μόνο ο σκοπός και η νομιμοποίηση των πράξεων του πυρήνα, οι οποίες υπό άλλες συνθήκες θα είχαν μια καθαρά προδοτική έννοια.

Το άλλο επικίνδυνο σημείο αυτής της παράδοξης ειρηνικής προσέγγισης είναι ότι αφήνει ελεύθερο το πεδίο μάχης στον επίσημο αντίπαλο, εφόσον δημιουργεί κενά στο μέτωπο της αντίστασης και αφοπλίζει την έννοια της θυσίας. Ο αντίπαλος μπορεί μάλιστα να χρησιμοποιήσει για προσωπικούς σκοπούς το ψευδο-δόγμα της ειρήνης. Το πρόσχημα γίνεται τότε δίκοπο μαχαίρι, διότι οι άνθρωποι που πείστηκαν ότι δρούσαν εθνικά δεν έχουν πια κανένα επιχείρημα για να αντιμετωπίσουν τον επίσημο αντίπαλό τους. Και για να λύσουν την απορία, στην οποία τους οδήγησε η αμφίβολη αξία της ειρήνης, δεν τους παραμένει πια τίποτα άλλο από το να πολεμήσουν την ίδιά τους την κυβέρνηση. Διότι εκείνη τη στιγμή της δυσκολίας, ο λαός δεν εξετάζει πια την αφορμή της δυσκολίας αλλά την ύπαρξή της. Όλα αυτά, βέβαια, δεν έχουν παρά μια θεωρητική αξία, εκτός αν αφορούν ένα κράτος που ζει υπό κατοχή!