Στην Έξυπνη Ιστορία ανακαλύπτουμε εργαλεία που δεν αξιοποιούνται στην υποχρεωτική εκπαίδευση, ένα από αυτά είναι το σκάκι. Με τα ανοίγματα ειδικά, βλέπουμε κομμάτια της ιστορίας που έχουν ενσωματωθεί μέσα στο τακτικό επίπεδο της σκακιστικής σκέψης. Και αυτά τα ανοίγματα είναι και χαρακτηριστικά της νοοτροπίας των μαχητών διάφορων εποχών. Δίνουν μάλιστα στοιχεία στρατηγικής συμπεριφοράς. Διότι οι διαφορές είναι μεγάλες. Όμως ως εργαλείο το σκάκι έρχεται και ως βοήθημα για την ανάλυση δεδομένων μερικών μαχών. Επιτρέπει επίσης να προβλέψουμε κινήσεις του μέλλοντος, τόσο των συμμάχων όσο και των αντιπάλων. Τότε μια στημένη κατάσταση είναι ακόμα καλύτερη για να κωδικοποιήσει μια πραγματική. Η μελέτη ιστορικών δεδομένων μέσω σκακιστικής σκέψης εμβαθύνουν τα νοητικά σχήματα της Έξυπνης Παιδείας κι αναδεικνύουν στοιχεία που δεν προσέχει η ιστορική πραγματικότητα μέσω της περιγραφής. Δίνει έτσι τη δυνατότητα να εντοπίσουμε σκληρές δομές που έχουν διαχρονικό χαρακτήρα όταν μάλιστα μερικά από αυτά ανήκουν στην πολιορκητική. Η προφύλαξη, η υπερπροστασία, η πλάγια επίθεση, ο αρνητικός χρόνος, η επικάλυψη, το zugzwang και άλλα τακτικά θέματα, προσφέρουν δομικά εργαλεία για τις μάχες. Σε πιο υψηλό επίπεδο και ειδικά αν θέλουμε ν’ αγγίξουμε την υψηλή στρατηγική τότε είναι καλό το σκάκι να συνδυαστεί με τις τεχνικές του go. Έτσι το σκάκι με τις διαφορές των κομματιών και των κινήσεων δείχνει το τακτικό επίπεδο που προετοιμάζει το στρατηγικό επίπεδο όπου οι μικρές κινήσεις είναι ίδιες αλλά δημιουργούν αποτελεσματικές πράξεις.