Η αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων έχει και συμβολικές διαστάσεις. Δεν είναι μόνο ένα θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ηθικής. Ο Πόντος με τη συμβολή του στην ελληνική λαογραφία κατάφερε να μετατρέψει το παραδοσιακό τραγούδι σε άσμα μνήμης. Και το πιο γνωστό από αυτά τα άσματα μνήμης είναι το θρυλικό: Πάρθεν ηΡωμανία που αναφέρεται στην Άλωση της Κωνσταντινούποληςτο 1453. Αυτή η ημερομηνία είναι σημαδιακή διότι τερματίζει οριστικά τη δράση των Ακριτών. Το άσμα αυτό δεν είναι όμως μόνο και μόνο ένας ποντιακός θρήνος. Συμβολίζει και κωδικοποιεί ένα κομμάτι που ανήκει σε όλο τον Eλληνισμό. Ο Πόντος θυμάται και τιμά την Πόλη για όλους τους Έλληνες.

Το μήνυμα προέρχεται από ένα πουλί και αυτό δεν είναι τυχαίο. Αποτελεί δομικό στοιχείο του άσματος μνήμης.
Ένανπουλίν καλόνπουλίν εβγαίν’από την Πόλην,
ουδέ’ς σ’αμπέλιακόνεψενμουδέ’ς σαπεριβόλια.
Το πουλίείναι επιπλέονένα νοητικόσχήμα που δραστηνπραγματικότητα.
επήγενκαιν’εκόνεψεν’ς σ’Αγια Σοφιάςτην πόρταν
Έσειξεντ’ έναν τοφτερόν ’ς στοαίμανβουτεμένον,
και ’ςσ’ άλλο τοφτερόν αθέ,χαρτίν βαστάγραμμένον.
Το διπλό σύστημα του αίματος (μάχη) και του μηνύματος (μνήμη) ενώνει οριστικά τον θάνατο με τη μνήμη εφόσον μόνο εκείνη είναι ικανή να κάνει την απαραίτητη υπέρβαση για να δημιουργήσει το μέλλον. Μέσα σ’ ένα πιοτυπικό και δικαστικό πλαίσιο, το μήνυμα είναι και η απόδειξη του εγκλήματος πολέμου. Η εξήγηση που δίνεται από το καλό παιδί αποδεικνύει επιπλέον ότι και η θρησκεία έχει τα όρια της με τέτοιου είδους θέματα.Το ίδιο ισχύει και πιο γενικά για το θέμα της γενοκτονίας.
Ατοκανείς ’κιαναγνώθ’,κανείς ’κι ξερ’ντο λέγει,
μηδέκι οΠατριάρχης μουμε όλους τουςποππάδες.
Κιέναν παιδίν,καλόν παιδίν,έρχεται κιαναγνώθει.
Σε αυτήν την ανάγνωση, η αθωότητα είναι αναγκαία και το σύμβολο που επιλέγει το άσμα μνήμης είναι το παιδί. Οι αθώοι και οι δίκαιοι είναι οι πρωταγωνιστές της τραγωδίας. Ακόμα και το τελικό μήνυμα του άσματος είναι συμβολικό διότι ξεπερνά κάθε όριο. Ενώ έχουμε το παραδοσιακό στοιχείο με τους στίχους:
Μοιρολογούντα εκκλησιάς, κλαίγνε τα μοναστήρεα
κι’ ΆϊΓιάννες οΧρυσόστομον,κλαίειδερνοκοπάται.
Όμως είναι άλλος που λέει:
Μη κλαίς, μη κλαις Άϊ Γιάννε μου και μη δερνοκοπάσαι.
Το άσμα χρησιμοποιείτο νοητικό σχήμα Deus ex machina δίχως όμως την παραδοσιακή αναφορά. Κατά κάποιο τρόπο όπως θα έλεγε ο Οδυσσέας Ελύτης μιλά ο εξόριστος ποιητής, μιλά η μνήμη μέλλοντος.
«Η Ρωμανία πέρασε, η Ρωμανία πάρθεν»
«Η Ρωμανία ανπέρασε, ανθεί και φέρνει κι’άλλον».
Αυτή είναι η συμβολική συμβολή του Πόντου στον Ελληνισμό.