Πως μπορείς και συντονίζεις και κάνεις τόσα πολλά πράγματα;

Όπως το χέρι συντονίζει τα δάχτυλα. Πέντε είναι, ένα χέρι.

Εάν η μέρα είχε περισσότερες ώρες με τι θα ήθελες να ασχοληθείς;

Με τον άνθρωπο ακόμη περισσότερο.

Τι ενδιαφέροντα έχεις;

Την ανθρωπότητα.

Σε ποια χώρα μένεις και ζεις;

Μένω μόνιμα στην Ελλάδα, Γαλλία και Κύπρο. Ζω στην Ελλάδα. Το ελληνικό στοιχείο είναι το υπόβαθρό μου. Με αγγίζει το γεγονός ότι ο ελληνισμός έδωσε στην ανθρωπότητα κάτι που εξελίχτηκε σε ουμανισμό. Σημασία έχει η ανθρωπότητα, και μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το ελληνικό στοιχείο προσπάθησε να δώσει αξίες που όντως την διαμόρφωσαν.

Σε έχει πληγώσει η Ελλάδα;

Σε πληγώνουν μόνο τα πράγματα που αγαπάς. Κι εγώ την αγαπώ. Δεν με πληγώνει με την κακή έννοια. Με πληγώνει… όπως ένα αρχαίο θέατρο που δεν έχει αξιοποιηθεί. Τώρα που ήρθα στη Λάρισα και είδα πως είναι το αρχαίο θέατρο αυτό δεν με χαροποιεί, αλλά με ικανοποιεί. Θεωρώ ότι αυτό είναι το καλό και όταν δεν υπάρχει με πληγώνει.

Ποιες είναι οι αγωνίες σου, όσον αφορά στο έργο σου – ειδικά το Κυπριακό και την ανάδειξη του έργου του Καραθεοδωρή;

Για την Κύπρο, θέλω την επίλυση του θέματος. Μία βιώσιμη λύση. Για τον Καραθεοδωρή, θέλω το Μουσείο ως ερευνητικό κέντρο.

Έχεις τη στήριξη κρατικών φορέων για το Μουσείο;

Λειτουργώ με το Σάκη Λιπορδέζη και το Υπουργείο Εξωτερικών. Δεν ξέρω αν αρκεί για την ολοκλήρωση του έργου, αλλά είναι  ουσιαστικό. Αλλιώς δεν θα είχαμε πάει στη Γοττίγγη  για να βρούμε νέες επιστολές ούτε στο Μόναχο για το τρισάγιο του Καραθεοδωρή. Η συνεργασία μας με τον Υφυπουργό κ. Στυλιανίδη είναι αποτελεσματική. Και το 2007 θα είναι η χρονιά του Μουσείου.

Πως αισθάνεσαι του ανθρώπους τριγύρω σου; Διαισθάνεσαι ότι μπορεί να αισθάνονται κάποιες φορές μειονεκτικά απέναντί σου; Βάζεις κάπου ένα «φρένο» όταν μιλάς μαζί τους;

Δεν τους αντιμετωπίζω. Συνεργάζομαι με τους ανθρώπους. Άρα, μπορεί τα άτομα να ενοχλούνται από μια ανθρώπινη παρουσία. Με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι, όχι το κοινωνικό πλαίσιο, αλλά η ουσία και το έργο. Αυτοί που με περιγυρίζουν είναι άνθρωποι που θέλουν να παράγουν ένα έργο μαζί μου. Το είδες και στην διάλεξη. Πρώτη φορά έρχομαι στη Λάρισα και  οι άνθρωποι θέλανε πραγματικά να μιλήσουν για ένα θέμα που τους αγγίζει.

Οι φίλοι και η οικογένεια τι ρόλο παίζουν στη ζωή σου;

Τον ίδιο με τους άλλους ανθρώπους. Απλώς, η οικογένειά μου και οι φίλοι μου είναι κάτι το πιο αφαιρετικό σε σχέση με τον κανονικό άτομο. Με την έννοια ότι θεωρώ φίλους μου κάποιους ανθρώπους που άλλοι θα θεωρούσαν άγνωστοι. Μιλώ πολύ με τους αγνώστους. Εννοώ την ιδιότητα του ταξιτζή να μιλά με αγνώστους. Ανήκουμε σε μια κοινωνία που δεν μιλούμε με τους αγνώστους. Μιλώ εκ φύσης  με αγνώστους, άρα είμαι ένας ιδιόμορφος «ταξιτζής».

Αισθάνεσαι δηλαδή ότι μαθαίνεις;

Μαθαίνω χωρίς περιθώρια και όρια.  Με την έννοια ότι δεν είμαι σε ένα κλειστό κύκλωμα που πρέπει ο άλλος να ενταχτεί για να μπορέσει να μιλήσει.

Είναι δύσκολο – λόγου χρόνου – να κρατάς και να διατηρείς κάποιες φιλίες και να έχεις επαφή με κάποιους ανθρώπους;

Όλοι ξέρουν ότι ο χρόνος μου είναι μετρημένος άρα μπαίνουν απευθείας στην ουσία. Αν ήξερες πόσο χρόνο χάνουμε κοινωνικά, για να πούμε τυπικά πράγματα.

Θα ήθελες κάποια μέρα να δημιουργήσεις την οικογένειά σου;

Όλα αυτά που κάνω αφορούν την δική μου οικογένεια. Γι’ αυτό σου έλεγα πριν ότι έννοια της οικογένειας για μένα είναι πιο αφαιρετική.

Ποια θα ήταν η «τέλεια» θέση της Ελλάδος στον κόσμο;

Μια ευρωπαϊκή θέση.

Έχεις δημιουργήσει καλλιτεχνικής φύσης έργα, όπως ποιητικές συλλογές, κωμωδίες, ορατόρια, όπερες, μυθιστορήματα, κ.α. Είναι κάτι το οποίο σε ξεκουράζει και σε εκφράζει;

Γενικώς η ξεκούραση με κουράζει. Μόνο παράγω έργο. Άρα είναι τρόποι έκφρασης. Μερικές φορές είναι ποιητικός, μαθηματικός, λογοτεχνικός, θεατρικός, κ.α. Στο θέατρο είμαι σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Στην μουσική μου αρέσει η σύνθεση και η διεύθυνση. Θα έλεγα ότι μου αρέσει ο ρόλος που έχει μια ιδιομορφία. «Παίζεις» με τους άλλους από ένα διαφορετικό πλαίσιο και είναι ξεκάθαρο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν τους θεωρείς ισάξιούς σου – σχετικά με την προηγούμενη ερώτηση της αντιμετώπισης – είναι στην ίδια ομάδα απλώς υπάρχουν ιδιομορφίες και τις χρησιμοποιούμε.

Από πού αντλείς την έμπνευσή σου για αυτά τα έργα;

Από την ανθρωπότητα. Ό,τι κάνουν οι άνθρωποι, ό,τι με αγγίζει, ό,τι με πληγώνει, προέρχεται από αυτήν την έννοια, την εξέλιξή της.

Ως καθηγητής προικισμένων παιδιών, σας έτυχε ποτέ να θαυμάσετε τα χαρίσματα κάποιου μαθητή σας;

Δεν θαυμάζεις ποτέ το μαθητή σου όταν είσαι δάσκαλος. Με την έννοια ότι δεν είναι αυτός ο ρόλος σου. Η ιδέα είναι να τον αναδείξεις, άρα πρέπει να παράγεις ένα έργο. Μετά μπορείς να θαυμάσεις την πορεία του. Εκείνη τη στιγμή δεν περιμένει το θαυμασμό από εσένα, αυτό το περιμένει από το οικογενειακό του περιβάλλον. Από μένα περιμένει να «πληγωθεί» με γνώση, γιατί τα άλλα τα έχει. Εν δυνάμει μπορεί να παράγει ένα έργο αλλά δεν ξέρει πώς να το κάνει. Ο θαυμασμός είναι περισσότερο για τους δικούς μας δασκάλους. Όπως θαυμάζω τον Αρχιμήδη, τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι και τον Άλμπερτ Αϊνστάιν.

Εννοώ το «καμάρωμα» στην εξέλιξη των μαθητών και τον θαυμασμό στις δυνατότητες της ηλικίας των…

Μη μπαίνεις στο πλαίσιο σύγκρισης, ειδικά με τα προικισμένα παιδιά. Θα δεις ότι εκεί υπάρχουν πολλές κατηγορίες προικισμένων παιδιών, που δεν συγκρίνονται μεταξύ τους, αλλά ούτε με τον δάσκαλο, κατά συνέπεια το πλαίσιο της σύγκρισης για να πεις ότι «εγώ στην ηλικία του δεν ήμουν έτσι» δεν είναι ο καλός τρόπος. Εγώ τα βλέπω σαν χρώματα. Δεν μπορείς να τα συγκρίνεις. Άρα τα παιδιά, όταν είναι όλα μαζί, είναι σαν μια παλέτα και με αυτά προσπαθώ να δημιουργήσω έναν πίνακα.

Έχεις προικισμένους μαθητές στην Ελλάδα;

Ναι. Στην Ελλάδα, στη Γαλλία και την Κύπρο.

Θα σε ενδιέφερε να παρουσιάσεις έργο σου στο Αρχαίο Θέατρο;

θα το ήθελα πάρα πολύ. Έχω γράψει για αρχαίο θέατρο. Και δεν θα πω ότι όπως δεν είναι στην πρωτεύουσα δεν με ενδιαφέρει.

Σε ποιες χώρες είναι εύκολες οι συνεργασίες σου;

Δεν έχει σχέση με τις χώρες αλλά με τους ανθρώπους. Λειτουργώ μόνο με ανθρώπους.

Που βλέπεις τον εαυτό σου στα 70;

Ποιο κοντά στις ρίζες μου… κάτω από τη γη.

Αγαπημένα σου χομπυ;

Δεν έχω χόμπυ, μόνο πάθη. Το χόμπυ είναι μια πολυτέλεια που έχει το κοινωνικό σύνολο.

Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μάθεις εάν είχες τη δυνατότητα χρόνου;

Όλα αυτά που κάνω στην ουσία. Μόλις θέλω να μάθω κάτι, το κάνω. Άρα απλούστατα πρέπει να εμβαθύνω αυτά που κάνω.

Τι θα άλλαζες στον κόσμο;

Θα προσπαθούσα να αναδείξω το ανθρώπινο στοιχείο της κοινωνίας. Θα ήθελα οι άνθρωποι να ήταν λιγότεροι κοινωνικοί και η κοινωνία πιο ανθρώπινη.

Κρατάς σημειώσεις γενικά;

Ποτέ. Ειδικά στις διαπραγματεύσεις. Αυτά που κρατάω είναι αυτά που γράφω.

Αισθάνεσαι ποτέ κούραση;

Όταν κουράζομαι κοιμάμαι.

Η σχέση σου με τον ύπνο;

Ελάχιστη. Το θέμα είναι ότι όταν κοιμάσαι, άλλος γράφει την ιστορία σου.

Επόμενος στόχος σου;

Αν σου απαντούσα δεν θα ήμουν στρατηγικός σύμβουλος.

Είναι έγκυρα τα ΜΜΕ;

Τα ΜΜΕ δεν είναι φτιαγμένα για να είναι έγκυρα, αλλά για να δίνουν πληροφορίες. Αυτές τις πληροφορίες που θέλουν να δώσουν οι «άλλοι». Το θέμα είναι να βρεις ποιοι είναι οι «άλλοι». Είναι απλώς μια μεταφορά δεδομένων με συνήθως μεγάλη παραπληροφόρηση που προέρχεται όχι απαραίτητα από τον αποστολέα αλλά και από την ερμηνεία του αποδέκτη. Άλλοι αναμένουν κάτι άλλο, για μένα είναι αυτό που είναι. Άρα ξέρουμε πολύ καλά ότι όταν υπάρχει κάποιο κρίσιμο ενδεχόμενο δέχονται πιέσεις. Εδώ φαίνεται και η αξία του δημοσιογράφου.

Αισθάνεσαι ότι σε «ξεζουμίζουνε» οι άνθρωποι;

Όχι, είναι μόνος σκοπός για να βρίσκομαι στη γη. Εάν δεν έχω κάτι να κάνω για τον συνάνθρωπο γιατί να είμαι εδώ. Άρα, όταν οι άνθρωποι ζητούν συμβουλές και μπορώ να τους δώσω απάντηση, το κάνω. Δεν χαίρομαι από μόνος μου, μόνο μέσα από τον άλλο.