84906 - Καταγραφή: Η ανθρωπιά των ζώων

Ν. Λυγερός

Όταν μιλούμε για την ανθρωπιά των ζώων, έχουμε την τάση να δημιουργούμε ένα παράδοξο τουλάχιστον ερμηνευτικά. Διότι πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να δουν  πώς μπορούμε να βάζουμε αυτές τις δύο έννοιες μαζί ενώ θεωρούν ότι τα ζώα και οι άνθρωποι δεν έχουν καμία σχέση. Αυτό που εννοούμε με αυτή την έκφραση, δηλαδή με την ανθρωπιά των ζώων, είναι ότι τα ζώα έχουν μέσα τους αυτή την ετυμολογική εμπάθεια και μπορούν να νιώσουν πολλά πράγματα που θεωρούσαμε παλαιότερα ότι ήταν χαρακτηριστικά του ανθρώπου. Μέσα στην έννοια της ανθρωπιάς έχουμε τον αλτρουισμό, έχουμε τη συμπάθεια, έχουμε, όπως είπαμε τώρα μόλις, την ετυμολογική εμπάθεια, δηλαδή  την ικανότητα να νιώσουμε πώς νιώθει ο άλλος και αυτό μας φέρνει σ’ ένα πλαίσιο που μοιάζει, μεταξύ ανθρώπων θα το λέγαμε ανθρωπιά, μεταξύ ζώων και ανθρώπων δεν ξέρουμε ακριβώς πώς να το πούμε, αλλά νομίζω ότι αυτό που αποδεικνύεται είναι ότι σιγά-σιγά με τις έρευνες που γίνονται και πάνω στα ζώα και μέσω των νευροεπιστημών, αλλά βέβαια και της ψυχολογίας σε επίπεδο συμπεριφοράς, καταλαβαίνουμε ότι όντως νιώθουν πράγματα για τα οποία θεωρούσαμε παλαιότερα ότι ήταν αδιανόητο. Άμα μπούμε λοιπόν σ’ αυτή τη διαδικασία θα καταλάβουμε γιατί υπάρχουν ζώα που χρησιμοποιούνται ακόμα και στα νοσοκομεία για θεραπεία.  Υπάρχει ένα περίφημο άλογο που χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο και περνάει και βλέπει τους ασθενείς και νιώθουν όντως καλύτερα μετά από το πέρασμά του. Η ιδέα είναι ότι έχουμε κάτι το ανάλογο, ας πούμε, και με τα σκυλιά, το ξέρουμε και για τους τυφλούς, δεν είναι μόνο ένας τρόπος να συμπεριφέρονται επειδή το έχουν μάθει και προέρχεται από μία εκπαίδευση, έχουν μια τάση και αυτό το βλέπουμε βέβαια και με μια διαφορά ανάλογα  με τις ράτσες. Αυτό που μπορούμε να πούμε πάντως, η έκφραση «η ανθρωπιά των ζώων» όχι μόνο δεν παράγει ένα παράδοξο ούτε αποτελεί κάτι το οποίο δεν έχει υπόσταση. Στην πραγματικότητα είναι ένα νέο βλέμμα που μας επιτρέπει να αγγίζουμε αυτό το θέμα κάπως διαφορετικά και να βλέπουμε τα ζώα, όχι σ’ ένα πλαίσιο αντιπαράθεσης μεταξύ των ανθρώπων και των ζώων, αλλά σ’ ένα γενικότερο πλαίσιο που είναι δηλαδή μέσα στο περιβάλλον και σ’ αυτό το γενικότερο πλαίσιο έχουμε μια λειτουργία η οποία εμφανίζεται να είναι συμπληρωματική.  Κατά συνέπεια μπορεί να νιώσουν πράγματα που δεν νιώθουμε, μπορεί να νιώθουμε πράγματα που δεν νιώθουν, υπάρχει όμως μια κοινή τομή και πάνω σ’ αυτή μπορούμε να βασιστούμε όταν μιλάμε γενικότερα για την Ανθρωπότητα και θεωρούμε ότι μιλάμε μόνο και μόνο για τους ανθρώπους πληθυσμιακά, στην πραγματικότητα μέσα σ’ αυτή την έννοια έχουμε ένα ευρύτερο σύνολο ζώντων το οποίο μας επιτρέπει  να εξετάσουμε πιο βαθιά και τις σχέσεις που έχουμε με τα ζώα και τις σχέσεις που έχουμε μεταξύ μας κι έχουν μεταξύ τους, δεν μιλάω μόνο για συμπεριφορά, δεν μιλάω μόνο για ηθολογία, δεν μιλάω μόνο για  κοινωνιολογία αλλά θα μπορούσαμε να πούμε ότι μιλάμε και για ανθρωπολογία αλλά με τη γενικότερη έννοια η οποία μπορεί να ενσωματώσει και τις σχέσεις που έχουμε με τα ζώα.