Εφόσον ο λαός μας κατάφερε να ξεπεράσει τις φυσιολογικές του φοβίες για να δει και πάλι μετά από τόσα χρόνια τη γη των προγόνων του, το θέμα δεν είναι πια γιατί το έκανε, μα ότι το έκανε και μάλιστα μαζικά. Δεν μπορούμε να ζητήσουμε από κάθε πολίτη να είναι ένας αγωνιστής, όπως δεν μπορούμε να ζητήσουμε από κάθε αγωνιστή να γίνει ήρωας. Εξ ορισμού είμαστε πολλοί, λίγοι και σπάνιοι. Άρα αυτό δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αρνητικό επιχείρημα για να κατακρίνουμε τους άλλους. Και το νέο πλαίσιο προσφέρει νέες δυνατότητες.

Οι πρώτοι πρόσφυγες που έκαναν προσφυγές ήταν ελάχιστοι και γνωρίζουμε όλοι το παράδειγμα της Τιτίνας Λοϊζίδου. Με τα χρόνια, οι προσφυγές αυξήθηκαν μα το ποσοστό τους παρέμεινε μικρό. Με τα νέα δεδομένα όμως οι πρόσφυγες που είδαν τα σπίτια τους και τα μέρη τους, αποφάσισαν να κάνουν και αυτοί προσφυγές. Διότι τώρα η προσφυγή δεν είναι πια μια αφηρημένη δικαστική διαδιακασία. Τώρα η προσφυγή είναι κάτι το χειροπιαστό. Ο καθένας είδε τη μνήμη του και θέλει τώρα, ακόμα πιο δυνατά να του την επιστρέψουν. Κανένας αγωνιστής, κανένας διανοούμενος δεν κατάφερε να πείσει τόσους πρόσφυγες να καταφύγουν σε προσφυγές όσο η ζωντανή εικόνα της μνήμης.

Γιατί λοιπόν να κατακρίνουμε παθητικά ή ενεργά τον λαό μας εφόσον τώρα όλος αυτός ο ανώνυμος κόσμος έγινε ένας πολίτης με συνείδηση; Αντιθέτως, με την ανακάλυψη της μνήμης της ξεχασμένης γης του, ο λαός για πρώτη φορά διεκδικεί άμεσα την ελευθερία του κατοχικού εδάφους. Ό,τι ήταν αφηρημένο και ανήκε στη φαντασία μερικών έγινε η πραγματικότητα των πολλών. Ειρηνικά ο λαός εισχώρησε στα μέρη που του απαγόρευσαν τόσα χρόνια.

Όσο για τους πραγματικούς αγωνιστές, τώρα υπάρχει ένας άμεσος τρόπος δράσης. Κι αν τα διαβατήρια ενοχλούν κάποιους, η απάντηση είναι απλή: ας φτιάξουν πλαστά! Τώρα πρέπει να οργανώσουμε συλλαλητήρια στα κατεχόμενα μαζί με τους T ουρκοκύπριους. Χρησιμοποιώντας το άνοιγμα, μπορούμε όχι μόνο ν’ αντέξουμε αλλά και να αντισταθούμε δίπλα στους δικούς μας, στους εγκλωβισμένους. Πρέπει να πάμε ομαδικά να λειτουργήσουμε τις εκκλησιές μας, να επισκευάσουμε τα λαβωμένα μας κοιμητήρια, να διεκδικήσουμε ανοιχτά ό,τι μας ανήκει. Κάθε πράξη στα κατεχόμενα είναι σημαντικότερη από χιλιάδες κινήσεις στην ελεύθερη Κύπρο. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει λαός που να ελευθερώθηκε δίχως την εσωτερική αντίσταση.

Το φράγμα της ντροπής και της λήθης δεν θα πέσει από μόνο του και δεν είναι με την αναμονή μερικών που θα γίνει κάτι, ούτε με τις εύκολες κριτικές. Τόσα χρόνια ζούμε με το Κυπριακό στην ελεύθερη Κύπρο, τώρα πρέπει να ζήσουμε με όλη την Κύπρο στο Κυπριακό. Κάθε βήμα, κάθε βλέμμα στα κατεχόμενα είναι ένας μικρός αγώνας για το Κυπριακό. Και γι’ αυτό ποτέ δεν μιλήσαμε για το Κυπριακό όσο αυτήν την περίοδο, την ευρωπαϊκή περίοδο.

Τώρα αν θέλουμε να κάνουμε πράγματι κάτι για το Κυπριακό, μπορούμε. Η πρωτοβουλία μάς ανήκει και δεν υπάρχει δικαιολογία. Ας αγωνιστούμε με τον λαό μας κι ας μας απαγορεύσουν την είσοδο στα κατεχόμενα για τις πράξεις μας, για την πατρίδα μας.