73704 - Η ανακάλυψη
Ν. Λυγερός
Η ανακάλυψη στο Πραστειό ήταν απρόσμενη. Υπήρχαν εικόνες βέβαια από τα προηγούμενα χρόνια που είχαν δει οι πρόσφυγες. Όμως η κατάσταση είχε αλλάξει κατά πολύ. Η απουσία είχε αντικαταστήσει την παρουσία. Χωρίς τους πρόσφυγες θα ήταν δύσκολο για κάποιον άγνωστο να καταλάβει ότι κάποτε υπήρχε ένα κοιμητήριο εδώ. Ήταν όμως η αλήθεια και η μνήμη δεν έπρεπε να το ξεχάσει διότι ήταν η ουσία και της αποκατάστασης. Δεν ήταν η δυσκολία της κατάστασης που αποτελούσε εμπόδιο για τη συνέχεια του έργου. Έτσι μαζί με τους πρόσφυγες έγινε η τοποθέτηση στον τοίχο για να υπάρχει και η προστασία των νεκρών από τους ζωντανούς, της μνήμης από τη νοημοσύνη. Το τρίτο άρθρο των Δικαιωμάτων της Ανθρωπότητας πήρε τη θέση του για να υπενθυμίσει σε όλους τους επόμενους ποια είναι η θέση του κοιμητηρίου. Ακολουθήθηκε η ιδέα του Wilson που έδινε σημασία και στους νεκρούς, όταν έπρεπε να γίνει η οριοθέτηση συνόρων στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Διότι και οι νεκροί έχουν δικαίωμα ύπαρξης στο πλαίσιο της ιστορίας και του μέλλοντος της Ανθρωπότητας.