Σε αυτό το podcast θέλουμε να ασχοληθούμε με το αρμενικό και τις πρόσφατες εξελίξεις. Είναι σημαντικό να υπάρχει μια μεγάλη εικόνα για να καταλάβουμε πώς λειτουργεί αυτό το νέο ψυχροπολεμικό πλαίσιο γιατί αλλιώς κοιτάζουμε μόνο την επικαιρότητα και έχουμε μία αποσπασματική εικόνα, που δεν επιτρέπει μια σωστή ερμηνεία. Θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να ευχαριστήσω τους μαθητές που το ζήτησαν και με τα μαθήματα και βέβαια να συγχαρώ και τον Δημήτρη Φιλιππίδη που εκφράστηκε πολύ ξεκάθαρα πάω σ’ αυτό το θέμα από τη Νέα Υόρκη. Τώρα πιο αναλυτικά και πιο στρατηγικά, το πρώτο πράγμα που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι το Αρτσάχ, που παλιά λεγόταν Ναγκόρνο Καραμπάχ, είναι μια περιοχή που βρίσκεται, λόγω του Στάλιν, μέσα στο Αζερμπαϊτζάν. Αυτό ήταν μια ύπουλη κίνηση της Σοβιετικής Ένωσης και ειδικά του Στάλιν, για να μπορεί να μειώσει το μέγεθος της Αρμενίας το οποίο θα μειωθεί ακόμα χειρότερα στη συνέχεια εφόσον θα έχουμε ακόμα και τη συνθήκη Καρς το 1921. Αυτό το oblast το δίνουν στους Αζέρους, όχι τόσο πολύ για να είναι ένα δώρο προς τους Αζέρους, αλλά για να μειώσουν τους Αρμένιους. Οι Αρμένιοι εκείνη την εποχή είχαν ποντάρει πιο πολύ στους Ρώσους που θα τους απελευθέρωναν από τους Τούρκους, ήταν βέβαια σωστό, αλλά όταν μπήκαν στη μέση οι Σοβιετικοί, τα πράγματα άλλαξαν: δεν ήταν πια η Ρωσία, ήταν η Σοβιετική Ένωση και η Σοβιετική Ένωση είχε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση, γιατί  θεωρούσε ότι ειδικά άνθρωποι όπως ο Κεμάλ ήταν πολύ πιο κοντά σε αυτούς ιδεολογικά. Άρα δεν υπήρχε λόγος να συμμαχούν πλέον με αυτόν τον τρόπο με τους Αρμένιους, ενώ η Ρωσία η παλιά -εννοώ η Ρωσία πριν το 1917- θεωρούσε με έναν πολύ φιλικό τρόπο την Αρμενία και γι’ αυτό οι Αρμένιοι θεωρούσαν ότι θα τους σώσουν. Όταν αποσύρεται η Ρωσία, επειδή γίνεται Σοβιετική Ένωση, οι Αρμένιοι θα υποστούν ένα τεράστιο κόστος από τους Τούρκους, που θα τους εκδικηθούν επειδή ήταν με τους Ρώσους. Αυτό είναι το γενικό πλαίσιο, θα λέγαμε η παλιά σκακιέρα, αυτό που θα λέγαμε ότι είναι η περίοδος προ Ψυχρού Πολέμου. Ξεκινάει το 1917 και συνεχίζεται έως το 1947 που ξεκινάει ο Ψυχρός Πόλεμος, ο οποίος θα τελειώσει το 1991 και μετά θα περάσουμε στο μεταψυχροπολεμικό πλαίσιο. Αυτή την περίοδο βλέπουμε πιο πολύ, ειδικά μετά την εισβολή στην Αρμενία από τη Ρωσία, μία αναθεώρηση, ένα βλέμμα θα λέγαμε μετασοβιετικό με μία νοσταλγία, ειδικά από το Κρεμλίνο και ξανά βρισκόμαστε ουσιαστικά σχεδόν σε έναν δεύτερο Ψυχρό Πόλεμο με διαφοροποιήσεις: έχουμε πάλι proxy wars, μπορούμε να πούμε ότι αυτό που έγινε ήδη το 1920 στο Αρτσάχ ήταν το ανάλογο, δηλαδή τι ήταν; Ήταν κινήσεις εναντίον του Αρτσάχ από τους Αζέρους με υποστήριξη της Τουρκίας και θα λέγαμε με την ανοχή της Ρωσίας. Στο τέλος θα έχουμε μία παύση πυρός η οποία όμως θα υπογραφτεί μόνο από την Ρωσία, τους Αζέρους και τους  Αρμένιους, αλλά όχι από το Αρτσάχ, από την Αρμενία η οποία δεν είχε εμπλακεί αφού δεν αναγνώριζε το Αρτσάχ σαν περιοχή δική της μόνο εθνικά αλλά όχι κρατικά, από τη Ρωσία, η οποία παίζει τον ρόλο της διαιτησίας και βέβαια από το Αζερμπαϊτζάν που ήταν αυτό που έκανε την εισβολή. Αυτή την περίοδο ενώ δεν έχουμε ακόμα συνθήκη ειρήνης, ο Πρόεδρος της δικτατορίας του Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί ουσιαστικά, να πάει λίγο πιο μέσα και στα αρμενικά εδάφη. Θεωρεί ο ίδιος, όπως το είπε με έναν πολύ ξεκάθαρο και βάρβαρο τρόπο ότι: «οι Αρμένιοι δεν αξίζουν καν να είναι οι σκλάβοι των Αζέρων και τους διώξαμε σαν να ήταν σκυλιά» και είναι αυτά που πιστεύει και  λέει επίσημα. Αυτός στο μυαλό του είναι ο συνεχιστής της οθωμανικής γενοκτονίας  εναντίον των Αρμενίων, γιατί μην ξεχνάτε ότι οι Αζέροι και οι Τούρκοι είναι κοινή φυλή και μην ξεχνάτε ότι οι Αρμένιοι τους Αζέρους, τους λένε Τούρκους. Αυτός λοιπόν ο Πρόεδρος, που είναι δικτάτορας και είναι παρεπιπτόντως ο Πρόεδρος των Αδέσμευτων, ακόμα και τώρα επειδή έχει την προεδρία το Αζερμπαϊτζάν, κάνει αυτήν την επίθεση και τώρα δεν μπαίνει μόνο στην περιοχή του Αρτσάχ αλλά κάνει επιθέσεις και στα εδάφη τα επίσημα της Αρμενίας. Διευκρινίζω το πλαίσιο: το Αρτσάχ είναι μια περιοχή που επίσημα είναι μέσα στο Αζερμπαϊτζάν, ενώ η Αρμενία είναι ένα κράτος ξεχωριστό, το οποίο είναι αναγνωρισμένο από τα Ηνωμένα Έθνη και γι’ αυτό είναι και κράτος – μέλος στα Ηνωμένα Έθνη. Κάνοντας αυτήν την κίνηση, προσπαθεί να κάνει μια διαφοροποίηση κοιτάζοντας αν η διεθνής κοινότητα αντέχει ή όχι τις προκλήσεις, πάντοτε με έναν τρόπο που έχει μέσα του την προπαγάνδα του τύπου: «είναι οι Αρμένιοι που μου επιτέθηκαν γι’ αυτό εγώ κάνω αντεπίθεση» και αυτό όλοι ξέρουμε ότι είναι ένα ψέμα• να κάνει μια τροποποίηση των συνόρων, μια πρώτη ιδέα που την είχαμε δει ήδη το 2020, μέχρι 9 Νοεμβρίου 2020, ότι θέλουν να έχουν έναν διάδρομο που να ενώνει το Αζερμπαϊτζάν με το Νακιτσεβάν, ενώ υπάρχει γι’ αυτούς το εμπόδιο της Αρμενίας άρα ήταν πολύ σημαντικό να αρπάξουν το κομμάτι το νότιο του Αρτσάχ για να κάνουν αυτήν την συνεκτικότητα. Γι’ αυτό το πράγμα παλεύουν, αλλά παλεύουν και λίγο πιο πέρα ουσιαστικά για να γίνει και μια τροποποίηση σε σχέση με τα σύνορα που έχει καθορίσει ακόμα και η Συνθήκη Καρς. Η Συνθήκη Καρς, αν θυμάστε καλά, είναι μια συνθήκη που υπέγραψε η Σοβιετική Ένωση με την Τουρκία άρα εκπροσωπώντας βέβαια και τους Αρμένιους όμως η Αρμενία ήταν soviet άρα ήταν μέσα στους 15 χωρίς να έχει δικαίωμα να κάνει καμία παρέμβαση από μόνη της. Μάλιστα η Συνθήκη Καρς προβλέπει ότι μπορεί να υπάρχουν μόνο δύο μέρη και το τρίτο μέρος δεν επιτρέπεται, που σημαίνει ότι μετά το 1991, όταν η Αρμενία έγινε ανεξάρτητη, υπήρχαν φωνές στην Αρμενία που έλεγαν «πρέπει να κάνουμε κάτι και με την συνθήκη Καρς γιατί είμαστε εκτός τώρα άρα επειδή βλέπουμε ότι δεν μας συμφέρει» (τα είχαμε συζητήσει και με επίσημους που είχαν μια θετική προσέγγιση απλώς το θέμα αργοπόρησε) και βλέπουμε τώρα και τα αποτελέσματα το 2022. Σε πρακτικό επίπεδο ουσιαστικά οι Αζέροι κάνουν το ανάλογο από τους Ρώσους στην Ουκρανία, αλλά το κάνουν σε ένα μικρότερο βαθμό γιατί δεν μπορούν να πάνε τόσο γρήγορα. Το παράδειγμα της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν τους έδωσε ένα καλό παράδειγμα για μια γρήγορη νίκη, γιατί έχουν τώρα 20 χρόνια που εξοπλίζονται με πολύ σκληρά οπλικά συστήματα σε σχέση με την Αρμενία, που δεν έχει αυτές τις δυνατότητες γιατί δεν έχει το φυσικό αέριο και εδώ έχουμε ένα άλλο παράδειγμα ότι το φυσικό αέριο είναι τόσο σημαντικό. Οι Αζέροι χρησιμοποιούν το φυσικό αέριο ουσιαστικά για να επηρεάσουν με χρήματα διάφορους. Ακόμα και τώρα που έχουμε την κρίση με την Ρωσία, προσπαθούν να προωθήσουν το δικό τους φυσικό αέριο σαν εναλλακτική λύση για τη χρήση του φυσικού αερίου της Ρωσίας, χωρίς να λένε όμως ότι το 20% ανήκει σε ρωσικές εταιρείες κι αυτό δεν το διευκρινίζουμε Ρωτάμε τώρα: Αν παίρνουμε μέτρα εναντίον των ρωσικών εταιρειών, τότε γιατί παίρνουμε φυσικό αέριο από τους Αζέρους ξέροντας ότι το 20%  είναι της Ρωσίας; Να το έχουμε κι αυτό υπόψη μας. Όταν το βλέπουμε με αυτό τον τρόπο, καταλαβαίνουμε ότι χρησιμοποιούν σαν lοbby το αέριο και το χρήμα για να τροποποιήσουν μερικές θέσεις, θεσμούς έτσι ώστε να είναι πιο φιλικοί ενώ οι Αρμένιοι κοιτάζουν μόνο το δίκαιο τους. Σε αυτό το θέμα οι Αρμένιοι μοιάζουν πάρα πολύ με τους Έλληνες που απλώς λένε: «Εγώ έχω δίκιο θα δικαιωθώ». Δεν φτάνει αυτό στην γεωπολιτική. Και αυτό που πρέπει να καταλάβουμε τώρα είναι ότι ο Αλίγιεφ πιέζει πάνω στην διεθνή κοινότητα κάνοντας αυτές τις εδαφικές προκλήσεις, άρα κάνοντας μια μικρή εισβολή για να δει μέχρι που πάει, βλέπει πώς αντιδρά η διεθνής κοινότητα και μετά το συνεχίζει. Στο προηγούμενο πλαίσιο, με τον πόλεμο, μετά την εισβολή που έγινε το 2020 είχαμε έναν πόλεμο που όλοι πιστεύαμε ότι θα κρατήσει μόνο μερικές μέρες και είχε μια διάρκεια 44 ημερών, με τεράστιες απώλειες από την πλευρά της Αρμενίας, βέβαια με απώλειες και από τους Αζέρους, οι οποίοι όμως δεν ανακοίνωναν ποτέ πόσα θύματα είχαν γιατί είναι οι τεχνικές που έχουμε δει και με την Σοβιετική Ένωση. Πάλι καλά που η Ευρωπαϊκή Ένωση μίλησε με έναν πολύ ξεκάθαρο τρόπο και στο επίπεδο της Ευρωβουλής έχουμε πολλούς Ευρωβουλευτές που ξεκαθάρισαν τη θέση τους υπέρ της Αρμενίας. Έχουμε λοιπόν την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Αμερική, που πήραν την ίδια στάση, λέγοντας ότι: «αυτή η εισβολή είναι απαράδεκτη και κανένας δεν πιστεύει ότι είναι μια αντεπίθεση από μία, υποτίθεται, υπαρκτή επίθεση των Αρμενίων εναντίον των Αζέρων». Είναι πολύ ξεκάθαρο το πλαίσιο, είναι απλώς η συνέχεια του 1918 το οποίο ουσιαστικά ενίσχυσε κι αυτό που έγινε το 1915 -μιλάω τώρα για τη γενοκτονία- είναι η συνέχεια από αυτά που έγιναν στη συνέχεια το 1923 είναι η συνέχεια από αυτό που έγινε το 2020 και πάνε ακόμα πιο πέρα θεωρώντας ότι έχουν αυτή τη δυνατότητα. Ποια είναι τώρα η υποκρισία; Η υποκρισία είναι ότι η Ρωσία υποτίθεται φυλάει τα σύνορα της Αρμενίας με την Τουρκία. Άρα είναι στα σύνορα. Λέει η Ρωσία: «για το Αρτσάχ εγώ δεν μπορώ να κάνω τίποτα γιατί δεν είμαι σε ένα πλαίσιο αναγνωρισμένο» επειδή το Αρτσάχ επίσημα είναι μέσα στο Αζερμπαϊτζάν. Άρα λέει: «Εγώ δεν έκανα τίποτα το 2020». Τώρα που μπαίνει στην Αρμενία την αληθινή, πρέπει να πούμε: «έχετε συμφωνήσει ότι έχουμε μία κοινή συμμαχία για όλη την Αρμενία;» Τώρα λέει «εγώ είμαι απασχολημένη με την Ουκρανία άρα δεν προλαβαίνω να σας υποστηρίξω και εκεί πέρα». Έχει ενδιαφέρον, γιατί υποτίθεται ότι στην Ουκρανία είναι μόνο μια ειδική στρατιωτική επιχείρηση και δεν είναι καν πόλεμος, άρα αναρωτιόμαστε τώρα πού έχουν πάει όλοι οι άλλοι στρατιώτες και δεν μπορούν να κάνουν κάτι στην Αρμενία, όπου προσέξτε, είναι ήδη οι Ρώσοι λόγω του Αρτσάχ. Άρα καταλαβαίνουμε ένα πλαίσιο που είχε ήδη εμφανιστεί προηγουμένως το 2020 του τύπου: «εφόσον στην Αρμενία έχετε την τάση να πηγαίνετε πιο πολύ προς τους Ευρωπαίους μην περιμένετε από την Ρωσία να σας προστατεύει όταν έχετε μία εισβολή και αφού δεν περιμένετε να σας προστατεύει τώρα που σας το εξήγησα, μπορεί και να παροτρύνω τον άλλον να σας κάνει μια εισβολή για να είναι πιο ξεκάθαρο το πλαίσιο ότι θα έπρεπε να επιστρέψετε σε εμάς». Και είναι αυτό που έγινε προηγουμένως με το θέμα της ενταξιακής πορείας της Αρμενίας, την οποία τη σταμάτησε από μόνη της και ξαναμπήκε στο ζυγό της Ρωσίας. Πρέπει εμείς να βοηθήσουμε τους Αρμένιους για να αντισταθούν επίσημα, διπλωματικά, πολιτικά έτσι ώστε να σταματήσει αμέσως αυτή η εισβολή, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με τις παύσεις πυρός γιατί είναι πολύ απλό, οι Αζέροι δεν τις τηρούν. Ακόμα κι αυτό που έγινε με τον προηγούμενο πόλεμο στο Αρτσάχ, σταμάτησαν οποιαδήποτε επιχείρηση τέτοιου τύπου, μπορεί και εκατοντάδες φορές και γι’ αυτό είχαμε τόσους νεκρούς στα σύνορα. Άρα πρέπει και τώρα να είμαστε προσεκτικοί δεν πρέπει να πούμε: «Α! Έχουμε μία παύση πλήρως άρα είναι εντάξει τελείωσε το όλο θέμα». Όχι πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε. Άρα είναι σημαντικό που έχουμε το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που τώρα έχει εμπλακεί για να πάρει μια θέση και να ξεκαθαρίσει το πλαίσιο. Απλώς για μας ως Έλληνες, ως Ευρωπαίοι θα μπορούσα να πω και ως Αμερικανοί για τους Ελληνοαμερικανούς πρέπει να φανεί έμπρακτα και δυναμικά ότι είμαστε υπέρ των Αρμενίων και γι’ αυτό είναι σημαντικό να ακούμε όλες τις φωνές που αντιστέκονται υπέρ των Αρμενίων, γιατί έτσι βλέπουμε ότι υπάρχει μια κινητικότητα, έτσι οι πολιτικοί εμπλέκονται πιο δυνατά. Όλοι οι πολιτικοί που βρίσκονται στην Ευρωβουλή και είναι σε Επιτροπές Φιλίας με την Αρμενία τώρα έχουν ενεργοποιηθεί γιατί είδαν και την αντίδραση των πολιτών σε διάφορες χώρες, άρα αυτό σημαίνει ότι όταν υπάρχει μία δυναμική σε επίπεδο λαών, οι πολιτικοί νιώθουν μια μεγαλύτερη ασφάλεια να εκφραστούν και να πουν ότι «όντως το δίκιο είναι με την Αρμενία και πρέπει να σταματήσει αυτήν την εισβολή το Αζερμπαϊτζάν». Τελεία και παύλα.