Η συλλογική συνείδηση δεν ήταν παντού η ίδια.
Ενώ φαινόταν να πληροί το κριτήριο της παγκοσμιότητας
εξαρτιόταν από τους πολιτισμούς.
Η συλλογική συνείδηση ήταν πολιτιστική.
Είχε βέβαια στοιχεία της Ανθρωπότητας
αλλά ήταν εμποτισμένη με στοιχεία πολιτισμού
που δεν επέτρεπαν να βρεθεί ένας πυρήνας
που να είναι βαθύτερος
μέσω της σύγκρισης
διότι πολλά δεν ήταν στο ίδιο πλαίσιο.
Η συμμετοχή όλων στο παγκόσμιο επίπεδο
ξεπερνούσε τα επίπεδα των πολιτισμών
που λειτουργούσαν με τον ανάλογο περιορισμό
των κλειστών κοινωνιών,
όμως ο κόσμος ήταν ανοιχτός.
Η δομή του, οι σχέσεις κι οι ιδιομορφίες
ξεπερνούσαν αυτά τα όρια
για να πλάσουν όχι μια επέκταση
αλλά μια γενίκευση
για ν’ αγγίξει την πολυκυκλική υπερδομή
της Ανθρωπότητας.