85868 - Καταγραφή: Διατονικό ακορντεόν, τεχνικά, τεχνική και χαρά!
Ν. Λυγερός
Επειδή βλέπουμε ότι είναι πολλοί από σας που παρακολουθούν τις ερμηνείες μας σ’ αυτό το ακορντεόν, ας δώσουμε και μερικές εξηγήσεις. Γιατί ούτως ή άλλως για να μεγαλώσει η χαρά, μερικές φορές χρειάζονται και οι εξηγήσεις, γιατί αλλιώς βλέπουμε πράγματα και δεν καταλαβαίνουμε ακριβώς πώς λειτουργούν. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι αυτό το ακορντεόν cajun είναι διατονικό. Σημαίνει ότι δεν είναι χρωματικό, άρα δεν έχει όλες τις νότες που μπορείτε να φανταστείτε κλασικά, π.χ. σ’ ένα πιάνο. Στην πραγματικότητα το συγκεκριμένο είναι σε ρε μείζονα, ρε ματζόρε μερικές φορές το λέμε. Η ιδέα είναι ότι άμα είμαστε σε ρε ματζόρε, στην πραγματικότητα το φα και το ντο είναι με δίεση. Άρα δεν παίζουμε οποιοδήποτε κομμάτι. Απλώς αυτό το ακορντεόν χρησιμοποιείται πάρα πολύ στην παραδοσιακή μουσική. ‘Αρα έχουμε δύο πλευρές, τη δεξιά πλευρά και την αριστερή πλευρά. Η αριστερή πλευρά είναι αυτή που μας επιτρέπει να κάνουμε την κίνηση και γι’ αυτό έχουμε εδώ ένα σύστημα για να το κρατάμε, αυτή κάνει την περισσότερη δουλειά, έχουμε όμως και μια μικρή αντίσταση εδώ που δείχνει ότι γίνεται μόνο από τον αντίχειρα. Άμα το κοιτάξουμε ανάποδα, χωρίς να βάλουμε τις τιράντες κ.τ.λ., βλέπετε ότι εδώ υπάρχει αυτό, όπου μπαίνει όλο το χέρι, δηλαδή τα 4 δάκτυλα ουσιαστικά και η παλάμη, ενώ εδώ μπαίνει μόνο ο αντίχειρας. Αυτό θα μας επιτρέψει να κάνουμε κινήσεις. Άρα το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι ότι βγάζουμε αυτήν εδώ την ασφάλεια. Σε άλλα ακορντεόν, τα χρωματικά, βλέπετε ότι αυτή η ασφάλεια τοποθετείται διαφορετικά, πάνω. Εδώ λοιπόν το βάζουμε κάτω για να μη μας ενοχλεί και τώρα μπορούμε, υποτίθεται, να παίξουμε. Δεν είναι ακριβώς αυτό, γιατί άμα αυτά εδώ τα 4 είναι κατεβασμένα, στην πραγματικότητα, ακόμα και να θέλουμε να παίξουμε, βλέπετε ότι δεν βγαίνει ο ήχος. Μπορούμε να παίξουμε μόνο από την αριστερή πλευρά. Ας κοιτάξουμε την αριστερή πλευρά. Βλέπουμε ότι έχουμε μόνο δύο κουμπιά, ένα εδώ και ένα εδώ. Όταν μπαίνει το χέρι με αυτόν τον τρόπο, στην πραγματικότητα παίζουμε με το 1, αυτά εδώ κρατάνε απλώς και το 4. Αυτά τα αφήνουμε, άρα παίζουμε έτσι. Ποια είναι η διαφορά. Μια μικρή λεπτομέρεια που είναι σημαντική. Όταν θέλουμε να ανοίξουμε το ακορντεόν, χωρίς να κάνουμε τίποτα όσον αφορά τα κουμπιά ή τα πλήκτρα, είναι ότι έχουμε ένα κουμπί πίσω, εδώ, το οποίο μας επιτρέπει να ανοίξουμε. Αυτό το κουμπί βρίσκεται εδώ σ’ αυτό το ακορντεόν. Άρα το πιάνουμε με την αριστερή παλάμη. Άρα μερικές φορές, όταν θέλουμε να είμαστε ανοικτοί για να κλείσουμε μετά, θα το χρησιμοποιήσουμε. Επανέρχομαι σ’ αυτά τα δύο κουμπιά. Εκτός από αυτό που είναι πίσω, έχουμε μόνο δύο. Όταν έχουμε το κουμπί το οποίο είναι κάτω, όπως το βλέπετε εδώ, μπορούμε να ανοίξουμε ή να κλείσουμε. Άμα κρατάω το ακορντεόν καλύτερα, θα το δείτε καλύτερα γιατί αλλιώς κι εμένα μου φεύγει, άρα το βάζω κανονικά με τα δύο, βέβαια πίσω το δένω για να μην μου φεύγει. Και τώρα είμαστε εντάξει. Συνήθως ο γιακάς μου μπορεί να είναι όπως να ‘ναι, το έχετε προσέξει φαντάζομαι, αλλά κάνουμε μια προσπάθεια. Όπως λένε και οι Αμερικανοί, ένας καλός μουσικός πρέπει να προσέχει και πώς ντύνεται. Ας πούμε ότι προσέχουμε κι εμείς σε αυτόν τον βαθμό. Άρα ξαναέρχομαι στις εξηγήσεις, αν σας ενδιαφέρει είμαστε ακόμα εδώ. Η ιδέα είναι ότι κάτω και πάνω δεν παίζουμε με τον ίδιο τρόπο. Στην πραγματικότητα, όταν παίζουμε κάτω, είναι οι μπάσες νότες. Στην πραγματικότητα είναι ένα λα κι ένα ρε, είναι το πιο χαμηλό. Από πάνω, εδώ, δεν είναι το ανάλογο. Εδώ έχουμε μια συγχορδία πάλι με λα και ρε. Μπορεί βέβαια να κάνουμε κι αυτό. Άρα δίνει μεγάλο βάθος. Τώρα λοιπόν ας περάσουμε στο δεξί χέρι που, όπως καταλαβαίνετε, είναι το πιο σημαντικό. Εδώ βλέπετε λοιπόν 10 κουμπιά. Τα κουμπιά αυτά, όπως είπαμε, έχουν τις κλασικές νότες που ξέρετε, αλλά έχουμε ένα φα κι ένα ντο, επειδή είμαστε σε ρε ματζόρε, τα οποία έχουν δίεση. Κάτι που είναι πολύ σημαντικό στο διατονικό, είναι ότι ανάλογα με το πώς παίζετε, άμα παίζετε με ένα δάχτυλο ή όχι, εδώ είναι ότι όταν τραβάτε, βλέπετε; Εδώ προς το παρόν δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Άρα, άμα συνεχίσω τις εξηγήσεις εδώ, δεν θα ακούσετε τίποτα. Άρα εδώ τώρα πρέπει να κάνω αυτό. Εδώ θα τα σηκώσω, βέβαια θα μπορούσα να σηκώσω μόνο μερικά, αλλά το πιο απλό είναι να σηκώσω τα 4, κι εδώ ξαφνικά θα δείτε ότι μπορώ πια να παίξω. Ποια είναι η διαφορά. Επειδή είναι διατονικό, όταν σπρώχνουμε ή όταν τραβάμε, δεν έχουμε την ίδια νότα. Στα άλλα κλασικά που μάλλον γνωρίζετε, το να τραβάτε ή να σπρώχνετε είναι ακριβώς η ίδια νότα. Άμα το σκεφτείτε εδώ θα μας κάνει τα πράγματα λίγο πιο δύσκολα. Στην πραγματικότητα πρέπει να καταλάβετε ότι αυτά τα κουμπιά δεν είναι συνεχόμενα άμα παίζουμε από τη μια πλευρά, γιατί πολύ απλά, άμα το σκεφτείτε, θα είναι ο συντονισμός σε τρίτες. Άρα μπορούμε εύκολα να παίξουμε με δύο κουμπιά και να μη μας ενοχλεί γιατί δεν είναι συνεχόμενα. Άρα μη φανταστείτε ότι είναι σαν το πιάνο κι είναι συνεχόμενες οι νότες, φανταστείτε ότι πηγαίνετε ανά τρίτη. Γιατί στην πραγματικότητα η επόμενη νότα είναι η μία που πηγαίνει έτσι κι η μία που πηγαίνει έτσι. Κατά συνέπεια όταν πάτε με δύο νότες που είναι έτσι, θα είναι η διαφορά τρίτης, με δύο νότες που πηγαίνουν έτσι θα είναι η διαφορά τρίτης. Υπάρχει μια μικρή αλλαγή, θα το πούμε εδώ, σε σχέση με το σι. Αλλά αυτό που έχει σημασία είναι να καταλάβετε ότι έχουμε 10 κουμπιά. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε πρόσβαση ουσιαστικά σε 20 νότες συν άλλες δύο νότες, όπως το είπαμε, από την άλλη πλευρά, δεν μιλάω για τα ακόρντα, μιλάω για τις νότες κάτω, που είναι πάλι μία, δύο. Άρα έχετε 10×2=20 συν άλλες δύο. Άρα έχουμε, μπορούμε να πούμε, μια έκταση που δεν είναι και πάρα πολύ μεγάλη, αλλά για την παραδοσιακή μουσική είναι υπεραρκετή. Με αυτά τα δεδομένα τώρα, μπορείτε να πείτε ότι ξέρετε πώς λειτουργεί το ακορντεόν cajun. Μερικές φορές βλέπετε ανθρώπους να μην έχουν καθόλου εδώ τα δύο βοηθητικά να το κρατούν. Άρα παίζουν πιο πολύ στο πόδι, μερικές φορές παίζουν σ’ αυτό το πόδι, άλλοι παίζουν σ’ αυτό, υπάρχουν πολλές τεχνικές. Πάντως είναι πιο λογικό να είναι αυτή, γιατί αυτό δεν κουνιέται κι αυτό μπορεί να παίξει μ’ αυτόν τον τρόπο. Εδώ τώρα να ξέρετε, δεν είναι μυστικό, πατάω στο κουμπί το πίσω που σας είχα εξηγήσει προηγουμένως, που μου πιτρέπει να ανοίγω και να κλείνω το ακορντεόν και να κάνω δήθεν ότι παίζω. Αλλά στην πραγματικότητα πρέπει να παίξω. Αυτό που σας έλεγα τώρα με τα δύο κουμπιά, βλέπετε ότι ο ήχος είναι ωραίος, μπορείτε να το κάνετε όμως και με τρία. Δεν έχετε κανένα πρόβλημα πάνω σε αυτό. Τώρα όσον αφορά τους δακτυλισμούς, αυτό που γίνεται πολύ συχνά, επειδή πρέπει να παίξουμε μ’ αυτόν τον τρόπο, μερικές φορές έχουμε τεχνικές δυσκολίες, φαντάζομαι ότι το έχετε δει. Π.χ. φανταστείτε ότι πρέπει να παίξω εδώ και μετά πρέπει να συνεχίσουμε να παίξουμε πιο πάνω. Δεν προλαβαίνω να κάνωμε το ίδιο με το δάχτυλο, άρα σημαίνει ότι θα περάσω από πάνω και μετά θα μπορώ να είμαι εδώ για να μπορώ να συνεχίσω κανονικά. Αυτοί οι δακτυλισμοί θα έχουν σημασία. Μετά είναι ότι άμα παίζω συνεχόμενα ή μια αλλαγή, είναι εντελώς διαφορετικό το να παίζω έτσι. Άρα μπορούμε και από τις κλασικές νότες να πάμε staccato, legato, αυτό που έχει σημασία είναι να φανταστείτε ότι έχει αυτές τις δυνατότητες. Βλέπετε και πώς λειτουργεί και το άλλο που πρέπει να καταλάβετε είναι ότι άμα έχουμε μόνο μία νότα, δεν μπορώ να πάω πολύ πιο γρήγορα. Θα σας δείξω τη διαφορά τώρα. Άμα κάνω τρεις νότες, επειδή έχω περισσότερο αέρα που βγαίνει, μπορώ να το κλείσω πολύ πιο γρήγορα. Αυτό μπορεί αρχικά να είναι μια δυσκολία, αλλά θα είναι και κάτι όμορφο που θα χαρακτηρίζει το όργανο. Αρχικά πρέπει να καταλάβετε ότι αυτό το όργανο δημιουργήθηκε στην Αμερική γιατί δεν υπήρχε πια από την Ευρώπη σε σχέση με τον πόλεμο κ.τ.λ., δεν μπαίνω στις λεπτομέρειες τις ιστορικές, άμα σας ενδιαφέρουν θα το δούμε και σε άλλο βίντεο. Αλλά αυτό που έχει σημασία είναι ότι είναι πιο απλό, είναι βέβαια χειροποίητο κι αυτό είναι σημαντικό, είναι από τις καλύτερες περιοχές που φτιάχνουν τέτοιου τύπου και παίζεται, παρόλο που είναι πιο πολύ αμερικάνικη κατασκευή, όπως το είπα, και στον Καναδά και στην Ιρλανδία. Άρα παίζεται ουσιαστικά από όλους που έχουν μια παράδοση που παίζει πιο πολύ σε D major, άρα σε ρε μείζονα, γιατί υπάρχει αυτή η προτίμηση και το κάνουν λιγότερο σε ντο. Π.χ. δεν είναι καθόλου αυτή η παράδοση διαδεδομένη στη Γαλλία, όπου παίζουν πιο πολύ σε ντο μείζονα , άρα συνήθως έχουν δύο κουμπιά με ντο και σολ, ενώ εδώ έχουμε μια σειρά από κουμπιά που είναι μόνο με ρε. Άμα το καταλάβετε αυτό, θα καταλάβετε γιατί εντελώς τυχαία ο Δάσκαλος παίζει μόνο με ρε ματζόρε αυτά που παίζουμε, γιατί πολύ απλά είναι η δομή του. Άμα ήθελα να παίξω κάτι άλλο, θα έπρεπε να έχω ένα άλλο ακορντεόν, το οποίο να είναι κουρδισμάνο σε ντο ματζόρε κ.λπ. Άρα συνήθως τι κάνουμε. Έχουμε μία γραμμή, δύο, τρεις σειρές, ανάλογα με το τι έχουμε σαν δυνατότητα. Πάντως είναι ένα ακορντεόν που είναι πιο απλό από το χρωματικό, γιατί βέβαια, όπως καταλαβαίνετε στο άλλο, το κλασικό, για να το έχετε στο μυαλό σας, έχει ένα τεράστιο παίγνιο γύρω από το αριστερό χέρι, με το δεξί είναι και βέβαια πάλι πιο εξελιγμένο με ποια έννοια. Είναι πιο πολλά τα πλήκτρα, παίζουμε με αυτόν τον τρόπο και η ιδέα είναι ότι εδώ, επειδή έχουμε μόνο τις δύο συγχορδίες και δύο νότες, δεν έχει καμία σχέση με όλες τις δυνατότητες που έχουμε όταν έχουμε ακόμα και επτά σειρές εδώ πέρα και δεν μιλάμε για τις φωνές. Εδώ είναι στις φωνές. Δεν μπήκα σ’ αυτές τις λεπτομέρειες, αλλά ήθελα τουλάχιστον να έχετε μία πρώτη άποψη και να καταλάβετε για ποιο λόγο παίζουμε τόσο συχνά και μ’ αυτό το ακορντεόν, γιατί το χαιρόμαστε, αλλά το χαιρόμαστε ακόμα περισσότερο όταν το χαίρεστε κι εσείς γιατί αυτό μας προκαλεί μεταχαρά. Αλλά αρχικά πρέπει να καταλάβετε ότι είναι ένας τρόπος να μοιραστούμε κάτι το κοινό, να χαίρονται οι ψυχές και το όργανο είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ μας. Γι’ αυτό ήθελα και να σας το παρουσιάσω λίγο περισσότερο.