Η κατοχή δεν είναι ισόβια ποινή.
Όσο και να το ήθελε η βαρβαρότητα.
Έτσι ακόμα κι αν η απελευθέρωση
ήταν θέμα αιώνων
παρέμενε θέμα Χρόνου
πράγμα που σήμαινε ότι δεν μπορούσε να ανήκει
σε ένα αθάνατο παρόν.
Όσοι είχαν μελετήσει την ανακατάληψη της Ισπανίας
και μ’ αυτήν την έννοια την απελευθέρωσή της
το ήξεραν.
Το πρόβλημα ήταν πόσοι το ήξεραν.
Ενώ υπήρχαν άτομα που δεν έβλεπαν ακόμα
ούτε τα εγκλήματα του ναζισμού, ούτε του κομμουνισμού
και προσπαθούσαν να καλύψουν τις ενοχές τους
με την άγνοιά τους.
Βέβαια τα δεδομένα τους κατέρρεαν υπό το φως της γνώσης.
Για αυτόν τον λόγο δεν υπήρχε νόημα
να είναι κατεχόμενο ένα νησί
ή μία πόλη.
Το χαμένο δεν το αποφάσιζε η βαρβαρότητα
αλλά μόνο οι άνθρωποι
όταν είχαν γονατίσει
επειδή δεν ήξεραν
ότι υπήρχαν Υπηρέτες της Ανθρωπότητας.
Ακόμα κι αν ζούσαν λόγω του έργου τους.