15142 - Το πρέπει είναι εξαναγκασμός, για το πρέπον δεν σας εξαναγκάζει κανένας
Ν. Λυγερός
Αυτό που λέει η Αντιγόνη, όταν θάβουμε τον νεκρό, είναι ότι δεν επιτρέπεται το μίσος. Ενώ αυτό που θα πει το αυθαίρετο στοιχείο του νόμου είναι, αυτός είναι αγαπητός, αυτός δεν είναι. Είναι πολύ πιο βαρυσήμαντη η απόφαση της Αντιγόνης, η οποία λέει δεν μπορούμε σε έναν νεκρό να πούμε τον αγαπώ, δεν τον αγαπώ. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι δεν τον μισώ. Δεν τον μισώ, άρα μπορώ να τον θάψω. Άρα στην πραγματικότητα έχω απορρίψει το πρέπει. Το πρέπει προέρχεται από τον νόμο. Τώρα άμα δεν υπάρχει το πρέπει σαν θεμελιακή αρχή, πρέπει να υπάρχει κάτι άλλο και τότε εμφανίζεται το πρέπον. Όταν πιστεύετε στις αρχές, έχετε πάντοτε το πρέπει, όταν πιστεύετε στις αξίες, έχετε το πρέπον. Το πρέπει είναι εξαναγκασμός, στο πρέπον δεν σας εξαναγκάζει κανένας. Εσείς νιώθετε ότι υπάρχει ανάγκη. Όταν υπάρχει ανάγκη δεν είναι ότι κάποιος σας λέει κάνε αυτό, νιώθετε από μόνος σας ότι υπάρχει ανάγκη. Κανένας δεν είπε στην Αντιγόνη να θάψει τον αδελφό της, άρα στην πραγματικότητα αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι γιατί το νιώθει αναγκαίο. Το νιώθει αναγκαίο επειδή υπάρχει το θέμα της αξίας και το θέμα της συνέχειας. Όταν έχουμε κάποιον νεκρό που θεωρούμε ότι πραγματικά η ζωή του είναι μια προσφορά για μας, είναι πολύ απλό, τον ονομάζουμε στο τέλος «άξιο». Στο θέμα, λοιπόν, της Ρωμιοσύνης και του Ελληνισμού θεωρούμε ότι μπορούμε να πούμε την λέξη «άξιος». Έχει τεράστια σημασία, αν το σκεφτείτε, είναι νεκρός άρα δεν θα το ακούσει, δεν μπορείτε να πείτε ότι είναι έπαινος, αφού δεν είναι εδώ, δεν μπορεί να είναι καν κολακεία, αφού πάλι δεν μπορεί να το αποδεχθεί ή να αλλοιώσετε τον στόχο. Έχει ενδιαφέρον που το λέμε μετά τον θάνατο, γιατί τελικά η ζωή του είναι ολοκληρωμένη και μπορούμε να πούμε όλο το πλαίσιο. Ο Eisntein έλεγε ότι όταν πεθαίνει κάποιος αξιόλογος, τότε καταλαβαίνεις ότι έχει τελειώσει το πορτραίτο και είναι έργο τέχνης η ζωή του.