5686 - Το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών (1945)
Ν. Λυγερός
Το κείμενο του Άρθρου 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών είναι το εξής:
«Ουδέν εκ των διαλαμβανομένων εν τω παρόντι Χάρτη θα παρεμποδίζει το φυσικόν δικαίωμα ατομικής ή συλλογικής νομίμου αμύνης εις περίπτωσιν καθ’ ήν Μέλος τι των Ηνωμένων Εθνών υπέστη επίθεσιν ένοπλον, μέχρις ου το Συμβούλιο Ασφαλείας λάβη αναγκαία μέτρα προς διατήρησιν της διεθνούς ειρήνης και ασφαλείας. Τα υπό των Μελών λαμβανόμενα μέτρα, εν τη ασκήσει του δικαιώματος τούτου νομίμου αμύνης, θα αναφέρωνται αμέσως εις το Συβούλιον Ασφαλείας και κατ’ ουδέν θα θίγουν την εξουσίαν και την υποχρέωσιν του Συμβουλίου Ασφαλείας συμφώνως τω παρόντι χάρτη, όπως αναλάβη οποτεδήποτε οίαν Δράσιν ήθελε κρίνη αναγκαία προς διατήρησιν ή αποκατάστασιν της διεθνούς ειρήνης και ασφαλείας.»
Αν και η νομική ισχύς του άρθρου δεν είναι αμφισβητήσιμη, η στρατηγική του ερμηνεία είναι πολύπλοκη. Σε τακτικό επίπεδο είναι ξεκάθαρη η δυνατότητα άμυνας σε φάση επίθεσης και επιτρέπεται ακόμα και πριν την επίσημη παρέμβαση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αν και το πλαίσιο της αντίδρασης είναι υπαρκτό, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το πλαίσιο ετοιμότητας είναι εφικτό. Αυτός ο προβληματισμός δεν είναι μία λεπτομέρεια, διότι στην ουσία αποτελεί τη βάση τού επιχειρήματος ενός στρατηγικού σχεδιασμού. Διότι αν δεν υπάρχει άμεση ένοπλη επίθεση πώς να δικαιολογηθεί ο θεσμός μιας στρατηγικής άμυνας. Επιπλέον, καθώς η στρατηγική λειτουργεί στο χώρο του αόρατου και η αντίσταση ζει στον χώρο του χρόνου, είναι αναμενόμενο να εξετάσουμε μακροπρόθεσμα το πρόβλημα. Σε αυτή την περίπτωση, αντιλαμβανόμαστε ότι το άρθρο 51 δεν υποστηρίζει καθόλου τη στήριξη ενός μονίμου στρατιωτικού πλαισίου, κατά συνέπεια δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα για την στρατικοποίηση μιας αποστρατικοποιημένης περιοχής, αλλιώς θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι η τελευταία έννοια δεν έχει πλέον νόημα και τότε δεν υπάρχει πλαίσιο προβληματισμού.