1112 - Το θέατρο της συνείδησης και η συνείδηση του θεάτρου

Ν. Λυγερός

Το θέατρο δεν είναι μόνο και μόνο τέχνη. Είναι και ανθρωπιά. Κάθε θεατρικό έργο που αγγίζει την ουσία, αγγίζει και τον άνθρωπο. Συνεπώς δεν είναι τέχνη για την τέχνη. Είναι και τέχνη του ανθρώπου. Με το θέατρο, η συνείδηση δεν είναι πια μια αφηρημένη έννοια, γίνεται ζωή. Ο καθένας μπορεί να δει μέσα από την κινησιολογία του τις υλοποιήσεις της συνείδησης. Δεν υπάρχει θέμα που δεν μπορεί να αναλύσει, να προσαρμόσει, να αναθεωρήσει το θέατρο. Διότι το θέατρο είναι η κίνηση της σημασιολογίας. Ό,τι μπορεί να ειπωθεί είναι διάλογος και ό,τι δεν μπορεί, είναι δομή. Μέσω του θεάτρου, η συνείδησή μας μπορεί ν’ αντισταθεί στην αδικία. Μέσω του θεάτρου, ο άνθρωπος μπορεί να αποδείξει στους άλλους ότι υπάρχει. Με αυτήν την έννοια, το θέατρο είναι η αντίσταση της ανθρώπινης συνείδησης. Μπορεί η κοινωνία να αποδέχεται τα πάντα για να διατηρηθεί και να λειτουργεί το σύστημα. Το θέατρο όμως όχι!

Τα θεατρικά έργα είναι εκ φύσης ανατρεπτικά αλλιώς δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Η δημιουργία τους δεν είναι μόνο μια προσωπική ανάγκη διότι δεν είναι απλώς λογοτεχνία. Δεν υπάρχει από μόνο του, ζει με το κοινό ακόμα και αν αυτό είναι μια διαχρονική οντότητα. Αν είναι εποχιακό δεν θα παραμείνει στη μνήμη των ανθρώπων. Συνεπώς το θέατρο δεν μπορεί να είναι κοινωνικό εφόσον δεν ανήκει σε μια κοινωνία. Με αυτήν την έννοια, το θέατρο είναι ανθρώπινο. Σε αυτόν τον χώρο ακόμα και ο καταδικασμένος από τη ζωή δεν έχει μόνο τιμή αλλά αξία. Η ύπαρξή του έχει ένα νόημα που κατανοεί και επινοεί ο δημιουργός και η συνείδησή του. Επιπλέον κάθε πρόσωπο έχει την αξιοπρέπειά του και έτσι μπορεί να μιλήσει για κάθε άνθρωπο δίχως να υπάρχουν κοινωνικά όρια. Το θέατρο μπορεί να καταδικάσει την απανθρωπιά εφόσον την κρίνει. Είναι ανεξάρτητο από το σύστημα διότι δεν είναι ανώνυμη δημιουργία, διότι δεν είναι ανώνυμη εταιρεία ούτε τεχνητός θεσμός. Η συνείδηση του θεάτρου είναι πια διαχρονική. Έχει βέβαια ένα πολιτικό ύφος. Αυτό όμως είναι το ύφος της αντίστασης ενάντια στο καθεστώς που αδικεί και καταπατά τον άνθρωπο. Και γι’ αυτόν τον λόγο δύσκολα αγγίζει τη μάζα. Ως όργανο προπαγάνδας δεν είναι ούτε βιώσιμο ούτε λειτουργικό. Δεν αγγίζει το πλήθος, μόνο τους ανθρώπους, οι οποίοι είναι ελάχιστοι. Όμως το θέατρο είναι όντως μια μορφή αντίστασης όχι με την πολεμολογική έννοια ούτε με την πολιτικάντικη. Το θέατρο είναι η αντίσταση της συνείδησης. Είναι η έκφραση της συνείδησης του δημιουργού μα όχι μόνο. Το θέατρο είναι η τόλμη του ανθρωπισμού. Μπορεί να μιλήσει ακόμα και όταν όλοι σιωπούν. Και μπορεί να περιμένει ακόμα και όταν όλοι βιάζονται. Το θέατρο είναι το φως της φωτιάς, είναι η δύναμη που έχει μέσα του κάθε άνθρωπος δίχως να μπορεί να την εκφράσει για κοινωνικούς λόγους. Αυτό εξηγεί και την ύπαρξη δημιουργών που δεν προσπαθούν να διασκεδάσουν το κοινό τους αλλά να το αφυπνίσουν για να μπορέσει ν’ αντισταθεί στην απόλυτη εξουσία που καταπατά την ελευθερία του.