11236 - Νοητικά σχήματα της Ευρωπαϊκής Γεωστρατηγικής

Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά Βίκυ Τσατσαμπά

Για να κατανοήσουμε τα νοητικά σχήματα της Ευρωπαϊκής Γεωστρατηγικής, είναι απαραίτητο να συγκρίνουμε έναν σύγχρονο χάρτη της Ευρώπης με εκείνο του 1914. Εκατό χρόνια χωρίζει αυτούς τους χάρτες και όμως βρίσκουμε εντυπωσιακές ομοιότητες σαν ο περασμένος αιώνας να έχει ξαναχτίσει με τον τρόπο του ένα τοπίο γνωστό, σαν έχει βρεί τα ιστορικά σημάδια του. Παρόλα αυτά αυτή η σύγκριση δεν πρέπει να σταματήσει στο καθεστώς της Ευρώπης, αλλά να συμπεριλάβει κι αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς σε αντίθετη περίπτωση ένας προφανής εσωτερικός κατακερματισμός θα μπορούσε να δώσει την λανθασμένη εντύπωση σημαντικών διαφορών. Πράγματι, μια μελέτη επικεντρωμένη στην εξέλιξη από το 1957, διαφωτίζει με ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο την έρευνα ενός ιστορικού χώρου, κάτω από την πρόφαση για να καθιερωθεί, τουλάχιστον αρχικά, ένας αποκλειστικά οικονομικός χώρος. Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να κατανοήσουμε τη σημασία της τοπολογικής έννοιας της συνεκτικότητας, εφόσον είναι παρούσα μέσα στον αρχικό πυρήνα που διαμορφώνεται με τα έξι κράτη μέλη. Υπογραμμίζει, επίσης, μια σημαντική συνέπεια που λειτουργεί ως συνδιαστικό νοητικό σχήμα, δηλαδή μία αρχή του λογισμού των μεταβολών, δεδομένου ότι έχουμε μια ελαχιστοποίηση του μήκους των συνόρων με ταυτόχρονη μεγιστοποίηση του εδάφους. Αυτός ο εκπληκτικός συνδυασμός υφίσταται σε όλη την ιστορία της εξέλιξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν δεν ξεχνάμε να συμπεριλάβουμε ταυτόχρονα την θαλάσσια περιοχή που εξηγεί την ένταξη των δύο χωρών του Ατλαντικού μετώπου παράλληλα με την επέκταση στο βορρά της αρχικής δομής. Δίνει επίσης ένα νόημα στο παράξενο άνοιγμα στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου που θα συμπληρωθεί κατά συνέπεια από την επέκταση αυτή την φορά φυσική της χερσονήσου μέσα στο χώρο της δυτικής Μεσογείου και την απόκτηση μιας επαφής με τα δύο θαλάσσια μέτωπα. Έπειτα η εξέλιξη μέσα στη δεκαετία του ’90 δίνει νόημα στην αρχική επέκταση προς τα βόρεια, αλλά και με την έννοια της τοπολογικής περικύκλωσης που οδηγεί στην τοπολογική τρύπα. Η μεγάλη αλλαγή της φάσης του 2004, είναι εν γένει φυσική στο ανατολικό μέτωπο, αλλά επίσης με την προσθήκη των δύο νησιωτικών στοιχείων στη Μεσόγειο που δομεί αυτό τον χώρο σε σχέση με την Αφρική. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι νέες εντάξεις του 2007, αντιπροσωπεύουν το απαραίτητο στοιχείο μέσω μίας συγγενικής γέφυρας που θα είχε ως συνέπεια να δημιουργηθεί μια δεύτερη τοπολογική τρύπα κατά συνέπεια γίνεται στόχος αυτού του τοπολογικού οράματος, και μάλιστα τοποστρατηγικού, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως τον επιβεβαιώνει η νέα ένταξη του 2013. Έτσι η Ευρωπαϊκή Γεωστρατηγική, η οποία γίνεται πιο συμπαγής μέσω μιας αποτελεσματικής τοπολογίας, βρίσκει την ιστορική οντολογία της, όπως το αποδεικνύει η Συνθήκη Βερολίνου του 1878.