Μπορεί να φαίνεται κάπως παράδοξο εκ πρώτης όψεως, αλλά για τις οικογένειες θύματα της αρμενικής γενοκτονίας και για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αγωνίζονται για την αναγνώριση της γενοκτονίας, οι αγωνιστές του Αρτσάχ αποτελούν ένα παράδειγμα, γιατί απέδειξαν πως το αδύνατο είναι μόνο προσωρινό. Οι αγωνιστές αυτοί απέδειξαν πως τα θύματα μπορούν να αντισταθούν, να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους και να δικαιωθούν. Βασισμένη στον εθελοντισμό και όχι σε μια υποχρεωτική δέσμευση, καθώς και στην οργάνωση των τοπικών δομών σε ένα συνολικό δίκτυο, η αρμενική αντίσταση του Αρτσάχ έδειξε το δρόμο. Γιατί, πριν εφαρμοστεί μία συνεκτική εκπαίδευση σε στρατιωτικό επίπεδο, είναι απαραίτητο να προηγηθεί μία αναμόρφωση σε πνευματικό επίπεδο. Ο αρμενικός λαός δεν ορίζεται μόνο βάσει της γενοκτονίας που υπέστη. Δεν γεννήθηκε ως λαός-θύμα. Είναι ένας διαχρονικός λαός γιατί ο πολιτισμός, η γλώσσα, οι παραδόσεις του διέσχισαν τους αιώνες. Και για αυτόν το λόγο ο εχθρός επιδίωξε να τον εξολοθρεύσει, αλλά μάταια. Γιατί ο αρμενικός λαός δεν είναι μόνο αυτό. Και οι αγωνιστές του Αρτσάχ το απέδειξαν. Απέδειξαν πως μια χαμένη πατρίδα δεν έχει χαθεί παρά μόνο όταν ο λαός της τη θεωρεί χαμένη. Ο εχθρός δεν μπορεί να το κάνει. Όλα είναι δικά μας όσο δεν τα εγκαταλείπουμε. Ακόμη και τα πογκρόμ του Κιροβαμπάντ και του Μπακού δεν κατάφεραν να εξουδετερώσουν τη θέληση των Αρμενίων. Οι επιθέσεις του Στεπανακέρτ και του Σαχουμιάν επιβεβαίωσαν απλώς την ανάγκη για ελευθερία. Και οι θυσίες που ακολούθησαν για τον αγώνα κατά των επιθέσεων εναντίον της, υπήρξαν απλώς ενδεικτικές του μεγαλείου της ψυχής που ωθούσε τους Αρμένιους αγωνιστές να αγωνίζονται ακόμη και ένας εναντίον δέκα. Αν υπάρχει μια αιτία για τη δύναμη αυτών των αγωνιστών, είναι αναμφίβολα το γεγονός ότι οι οικογένειες όσων υπέστησαν τη γενοκτονία δεν είναι μόνο νεκρές ψυχές. Η γενοκτονία αναπόφευκτα ανέπτυξε την αρμενική σκέψη. Γιατί όλα αυτά τα θύματα θα αποτελούν στο εξής μέρος αυτού που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αρμενικότητα. Παρά τη γενοκτονία και ίσως λόγω αυτής, τα θύματα έγιναν αγωνιστές, λες και η Hoki τους συνάντησε τη δύναμη του Vishap. Δεν πρέπει, λοιπόν, να βλέπουμε στην αντίσταση των Αρμενίων αγωνιστών ένα απλό παράδειγμα θάρρους απέναντι στις αντιξοότητες. Πρέπει, επίσης, να δούμε την πορεία του δρόμου. Ο λαός αυτός που υπέστη αυτή τη φρικτή γενοκτονία δεν λύγισε. Στέκεται ακόμη όρθιος. Δεν αρκείται να είναι ένα θύμα που πρέπει να λυπηθούμε. Πήρε το μέλλον του στα χέρια του, γιατί γνωρίζει πως ο εχθρός θέλησε να του στερήσει το παρελθόν του. Ο αρμενικός λαός δεν είναι διαφορετικός λόγω της γενοκτονίας. Η γενοκτονία είναι που αποτελεί μία εξέλιξη. Αν υπέστη αυτό το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, αυτό οφείλεται στην οντολογία του και αυτή δεν προέρχεται από αυτό το έγκλημα. Αντιθέτως, μετά τη γενοκτονία, ο αρμενικός λαός απέκτησε μία τελεολογία. Πρέπει στο εξής να δείξει το παράδειγμα στους άλλους λαούς μέσω του αγώνα του για την αναγνώριση της γενοκτονίας. Και σε αυτό το πλαίσιο, η συμβολή των αγωνιστών του Αρτσάχ είναι θεμελιώδης, καθώς διασαφηνίζει την ιδέα ότι όλα είναι δυνατά ακόμη και για τους αγώνες που όλος ο κόσμος θεωρεί χαμένους.