Επίκτητος: «Θεώρησε τον εαυτό σου ως ελεύθερο ον ή ως σκλάβο, όλα εξαρτώνται από εσένα». Όταν ξέρετε ότι το έχει πει φιλόσοφος στωικός, έχει ενδιαφέρον, γιατί ο ίδιος ήταν σκλάβος και απελευθερώθηκε. Άρα ξέρει ακριβώς τι σημαίνει σκλάβος. Μερικοί Έλληνες τώρα, δεν ξέρουν πια τι σημαίνει και νομίζουν ότι είναι το ίδιο. Δεν είναι ακριβώς το ίδιο. Παράδειγμα: Είναι μερικοί που νομίζουν ότι μπορούν να πουλήσουν τον εαυτό τους. Δεν πάει τόσο εύκολα, γιατί αν πουλήσετε τον εαυτό σας, σε ποιον θα δώσουμε τα χρήματα; Άρα η ιδέα είναι ότι μπορείτε να πουλήσετε τους άλλους ή να ξεπουλήσετε ακόμα και τους άλλους και να ξέρετε ότι όταν ξεπουλάτε δεν είναι θέμα χρηματικό. Για να πουλήσετε πρέπει να υπάρχει αγοραστής, για να ξεπουλήσετε δεν είναι ανάγκη. Άρα να είμαστε πολύ προσεκτικοί όχι τόσο με αυτούς που πουλούν, αλλά με αυτούς που ξεπουλούν. Γιατί οι πρώτοι έχουν ανάγκη από ανθρώπους που καταβάλουν ένα ποσό, οι δεύτεροι δεν έχουν ανάγκη από τίποτα. Αυτό που λέει ο Επίκτητος είναι θέμα απόφασης, όχι των άλλων, δική σου. Και είναι θέμα αντοχής. Σε κάποια φάση προσπαθεί αυτός που είναι ο ιδιοκτήτης του Επίκτητου να τον βασανίσει. Και του λέει, «αν συνεχίσεις θα μου σπάσεις το χέρι.» Τελικά του το σπάζει και του λέει λοιπόν ο Επίκτητος, «το έσπασες, είδες». Να ξέρετε ότι αυτές οι απαντήσεις ενοχλούν πάρα πολύ τους βασανιστές. Προτιμούν κάποιον που ζητάει ελεημοσύνη. Έχει ενδιαφέρον, λοιπόν, κατά πόσο αυτή η προσέγγιση σχετίζεται με το τι πιστεύουμε όσον αφορά στις αξίες μας. Ο Ελληνισμός είναι ένας λαός του Χρόνου και της αξίας, αυτό του προκαλεί πολλά προβλήματα, πρέπει να τα ξεπερνάει γιατί είναι ακόμα εδώ. Ένα από τα προβλήματα που έχει είναι ότι δεν πιστεύει στις αρχές καθόλου. Στο ρωμαϊκό δίκαιο λέμε «dura lex sed lex» που σημαίνει, ο νόμος είναι σκληρός, αλλά είναι ο νόμος. Στον Ελληνισμό εμείς λέμε, ο νόμος είναι νόμος αν είναι ανθρώπινος. Είναι ριζικά διαφορετική η προσέγγιση. Και θεωρούμε ότι ένας νόμος που δεν είναι ανθρώπινος δεν πρέπει να τον τηρούμε. Το νοητικό σχήμα που έχουμε χτίσει είναι το εξής: αν οι αρχές συμβαδίζουν με τις αξίες μας είναι εντάξει, αν δεν συμβαδίζουν ήμαστε εναντίον. Το χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι ήδη από την αρχαιότητα εμείς προτιμούμε την Αντιγόνη από τον Κρέοντα. Δεν συνειδητοποιούμε όλοι πόσο ριζοσπαστική είναι αυτή η προτίμηση. Ο Κρέοντας έχει την εξουσία, όχι την ουσία. Αποφασίζει, λοιπόν, να βγάλει μία νομοθεσία. Έχοντας αυτή την νομοθεσία υπάρχει νόμος και κανόνας και ακολουθεί το τυπικό, θα λέγαμε, σχεδόν το πρωτόκολλο, μπορεί κι άλλοι να το έλεγαν σχεδόν σύνταγμα. Έχει ενδιαφέρον να τα σκεφτείτε με αυτόν τον τρόπο. Από την άλλη πλευρά έχετε την Αντιγόνη, η οποία είναι μία μικρή, νέα, όχι μόνο λέει ότι δεν θα ακολουθήσει τον νόμο, αλλά ρωτάει στον νομοθέτη με ποιο δικαίωμα αλλάζει τις αξίες τους. Η Αντιγόνη πάει πολύ πιο πέρα. Αφαιρεί από το νομοθέτη το δικαίωμα της δημιουργίας του νόμου αν παραβιάζει τις αξίες. Λέει πολύ ξεκάθαρα ότι εμείς ως Ελληνισμός θεωρούμε ότι: ό,τι και να έχει γίνει ο νεκρός πρέπει να ταφεί.