15344 - Η ετυμολογία της γενοκτονίας

Ν. Λυγερός

Πολλοί πιστεύουν στον ελλαδικό χώρο ότι η λέξη γενοκτονία είναι ελληνική. Αν εξετάσουν όμως την ετυμολογία της, θα αντιληφθούν ότι η επινόηση του Raphaël Lemkin βασίστηκε σε δύο ρίζες για να κατασκευάσει αυτή τη διεθνή ορολογία μέσω των αγγλικών. Έτσι όπως το εξηγεί ο ίδιος επέλεξε μια ελληνική ρίζα και μια λατινική για να δημιουργήσει τη λέξη genocide. Πιο σημαντικό ακόμα είναι ότι εμπνεύστηκε από τα γεγονότα που χαρακτηρίζονται πλέον ως γενοκτονία των Αρμενίων και γενοκτονία των Ελλήνων. Με άλλα λόγια η λέξη γενοκτονία χρωστά την ύπαρξή της σε αυτά και όχι στη γενοκτονία των Εβραίων που είναι μεταγενέστερη και στην οποία εφαρμόστηκε η λέξη εκ των υστέρων. Δυστυχώς αυτό το νοητικό σχήμα είναι σπάνια γνωστό ακόμα και στον χώρο της νομικής. Πάντως αυτή η προσέγγιση σημαίνει πρακτικά ότι κάθε φορά που κάποιος χρησιμοποιεί την λέξη γενοκτονία ακόμα και σε αφαιρετικό επίπεδο, αναγνωρίζει έμμεσα τη γενοκτονία των Αρμενίων και τη γενοκτονία των Ελλήνων. Αυτό το χαρακτηριστικό στοιχείο δεν έχει αξιοποιηθεί επαρκώς, ενώ βρίσκεται η πηγή στα αρχεία του Lemkin στη βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στη Washington και είναι προσβάσιμη μέσω διαδικτύου. Αν το συνειδητοποιήσουμε όλοι μας θα μας δώσει στοιχεία για να θεμελιώσουμε μια στρατηγική αναγνώρισης πιο αποτελεσματική και θα διευκολύνει τις σχέσεις μας όταν προσπαθούμε να πείσουμε άλλες χώρες να μας αναγνωρίσουν. Στην πραγματικότητα, αρκεί για μας να δείξουμε τα κείμενα του Lemkin για να δούμε και να δουν ότι ο ίδιος ο ορισμός της γενοκτονίας βοηθά τις προσπάθειές μας, αφού η ίδια η ετυμολογία δικαιώνει επί της ουσίας τις θέσεις μας πάνω στο θέμα της ιστορικής αναγνώρισης. Αλλά δίνει επίσης ένα πλαίσιο, όπου μπορούμε να σκεφτούμε κι άλλες δράσεις που θα βασίζονται πάνω στο έργο του Lemkin.