Εδώ ακούσαμε πολύ για την αγροτική οικονομία. Και έχει ενδιαφέρον ότι, ξέρετε, από την οικονομία, για να περάσουμε στην καινοτομία είναι τεράστιο το βήμα. Άρα αυτό γίνεται και μέσω νοημοσύνης. Αυτό που θέλω να πω είναι το εξής: ιδέες υπάρχουν. Συντονισμός δεν υπάρχει ακόμα, με την έννοια της αποτελεσματικότητας με μια μεγάλη αλλαγή. Και προσπαθούμε να πάμε προς αυτό το πλαίσιο, έτσι ώστε να μην υπάρχει μόνο το θέμα της ιδέας και της νόησης αλλά και το θέμα της στρατηγικής διαχείρισης αυτής της ιδέας. Και στη συνέχεια, βέβαια, αυτό να είναι εναρμονισμένο με το οικονομικό σκέλος. Τώρα ο τραπεζικός να μην νευριάσει με αυτά που θα πω. Οι άλλοι μερικές φορές – και εσείς να μην νευριάσετε- μερικές φορές αρχίζουμε πρώτα από όλα με τα οικονομικά. Δηλαδή, λέμε πρώτα ‘θα κάνουμε ένα πράγμα’ και μετά λέμε ‘ποιος θα είναι ο χορηγός’ και δεν το έχουμε κάνει ακόμα. Αλλά μετά, άμα ο χορηγός είναι μικρός, θα είναι μικρό. Άμα είναι μεγάλος, θα είναι μεγάλο ή τουλάχιστον προσπαθούμε να το φουσκώσουμε, για να φαίνεται τουλάχιστον μεγάλο. Η ιδέα ποια είναι; Είναι ότι σιγά-σιγά – αυτό ειπώθηκε και προηγουμένως και από τον υπουργό – έχουμε φτάσει σε ένα επίπεδο του κορεσμού της οικονομίας. Δηλαδή, αν είναι απλώς να κάνω επενδύσεις και να κάνω απλώς δάνεια, σε κάποια φάση μπαίνω σε ένα τόσο μεγάλο ανταγωνιστικό πλαίσιο που δεν υπάρχει που δεν υπάρχει καμία αλλαγή. Αν λοιπόν δεν υπάρχει τίποτα το καινοτόμο στην πρόταση και είναι απλώς ‘πώς θα κάνουμε μια μεγάλη επιχείρηση για να πάρουμε πολλά λεφτά’, στο τέλος έχουμε και τον άλλον που κάνει ακριβώς το ίδιο και τελικά έχουμε δύο μεσαίες επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται για το ίδιο μερίδιο της αγοράς. Σε αυτό το πλαίσιο, βλέπουμε ότι υπάρχει πρώτα η έννοια της πατέντας. Εμείς στην Ελλάδα είμαστε παραδοσιακοί ‘πατεντάρηδες’. Ακόμα και όταν φτιάχνουμε καφέ, λέμε ότι είναι πατέντα, οι συνταγές της γιαγιάς μας είναι πατέντες. Το θέμα είναι ότι πρέπει να σταματήσουμε αυτήν την διαδικασία. Με ποιον τρόπο; Κάθε φορά που κάποιος σας λέει ‘έχω μια πατέντα’ να τον ρωτάτε αν είναι καταχωρημένη. Έτσι να σταματάμε αυτήν την υπόθεση και δεύτερον ‘αν έχει περάσει στο στάδιο της καινοτομίας’. Εδώ μιλάμε πάρα πολύ για το θέμα της ανάπτυξης, αλλά δεν λέμε κάτι : είναι ότι όταν η οικονομία δεν είναι σε ένα θετικό πλαίσιο – μάλλον υπάρχει ακόμα και ύφεση – η ανάπτυξη δεν φτάνει. Χρειάζεται ανάκαμψη. Άρα ελπίζω σε κάποια φάση να κάνετε συνέδρια που να λέγονται καινοτομία και ανάκαμψη. Γιατί μπορούμε να καταλάβουμε ότι, όταν η οικονομία είναι πτωτική, η ανάπτυξη είναι απλώς αλεξίπτωτο. Κατεβαίνουμε πιο αργά για να μην φάμε τα μούτρα μας. Αλλά κατεβαίνουμε. Η ανάκαμψη έχει τεράστιες δυσκολίες, διότι χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη ενέργεια από απλώς την πτώση. Και αυτό ο τραπεζικός τομέας το ξέρει πολύ καλά, δηλ. πώς πρέπει να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο, έτσι ώστε δεν μπορούμε μόνο και μόνο από το δάνειο ή την ανάπτυξη να καταφέρουμε να αλλάξουμε ένα ολόκληρο πλαίσιο. Το άλλο που είναι πολύ σημαντικό, ειδικά για την περιοχή, είναι η εικόνα. Έχει ενδιαφέρον γιατί, ξέρετε, εγώ όταν ακούω πράγματα, μετράω τα πάντα. Και οτιδήποτε πει, χρησιμοποιείται εναντίον του ανθρώπου που το είπε. Εγώ άκουσα τρεις φορές ότι η Θράκη είναι ευλογημένη. Άμα είναι τόσο ευλογημένη, δεν είναι ανάγκη να κάνουμε συνέδριο. Αν το πιστεύουμε πραγματικά, θέλει να πει ότι κάτι πρέπει να φανεί. Άμα δεν φαίνεται, να βοηθήσουμε και εμείς λίγο τον Θεό. Δηλαδή, άμα τα περιμένουμε όλα από τους άλλους, στο τέλος της υπόθεσης βρισκόμαστε σε μια περιφέρεια που είναι στο περιθώριο και δυστυχώς, αντί να είναι πραγματικά μια αιχμή του δόρατος. Πρέπει να καταλαβαίνουμε τι σημαίνει Θράκη, όταν λέμε Θράκη και όχι να είμαστε αναγκασμένοι να την πετσοκόβουμε, για να μιλήσουμε για κάποια Θράκη, να καταλαβαίνουμε ότι η γεωστρατηγική θέση της Θράκης είναι πάρα πολύ μεγάλη όχι μόνο σε ελληνικό πλαίσιο αλλά και σε ευρωπαϊκό. Αν κοιτάξετε όλη την Ευρώπη και κοιτάξετε την τοποθεσία της Θράκης σε σχέση και με την Μεσόγειο, είναι πάνω σε ένα άνοιγμα. Κωνσταντινούπολη. Έχουμε τρία ανοίγματα στην Μεσόγειο, Κωνσταντινούπολη, Γιβραλτάρ και Σουέζ. Η Θράκη είναι σε αυτό το πλαίσιο. Σε αυτό το πλαίσιο είναι η ζώνη επαφής από δύο θάλασσες. Η Μαύρη και η Λευκή, όπως είναι η Μεσόγειος. Δεύτερον, έχει μεγάλη σημασία να καταλάβουμε ότι, αν η Θράκη είναι πραγματικά σε αυτό το πλαίσιο, τότε είναι σε μια στρατηγική γωνία. Άμα είμαστε σε μια στρατηγική γωνία, έχει μεγάλη σημασία να καταλάβουμε το θέμα της παρουσίας του λιμανιού. Το λιμάνι της Θράκης. Όλη η Θράκη είναι ένα λιμάνι. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που δεν είναι κατανοητό και δεν το εκπέμπουμε. Αναγκαζόμαστε να βλέπουμε τον φάρο, για να θυμηθούμε ότι είναι λιμάνι. Γιατί, άμα κάποιος τον έβγαζε, για λόγους οικονομίας, θα λέγαμε ‘εντάξει, δεν πειράζει δεν είναι και τόσο χρήσιμο’.
Το άλλο, μιλήσαμε πολύ για την γεωργία. Είναι πολύ σημαντικό αλλά θα ήθελα να κάνω μια ερώτηση ύπουλη: σε όλα τα προγράμματα, τα οποία έχουν κατατεθεί, πόσα από αυτά τα προγράμματα χρησιμοποιούν τον ζεόλιθο;
– Τον;
– Ζεόλιθο.
– Κανένα.
Κανένα, άρα τουλάχιστον στο 6ο συνέδριο να το πούμε. Άρα η χρήση του ζεόλιθου στη γεωργία και κτηνοτροφία επιτρέπει: εξοικονόμηση νερού, εξοικονόμηση λιπάσματος, αποφυγή από βαρέα φυτοφάρμακα, αύξηση παραγωγής, απολύμανση της γης, αύξηση παραγωγής στα γαλακτοκομικά, δηλαδή στο γάλα, όταν θρέφονται τα ζώα με ζεόλιθο έχουμε συν 17% παραγωγή γάλακτος, στα πουλερικά στα αυγά είναι συν 7% το βάρος. Όσον αφορά τώρα τα θέματα της παραγωγής – συμβατικής καλλιέργειας ή βιολογικής καλλιέργειας – ο ζεόλιθος είναι συμβατός και στα δύο. Και εντελώς τυχαία βέβαια, η Θράκη είναι γεμάτη ζεόλιθο. Δεν λέμε ξαφνικά ότι έχουμε μια λύση, η οποία θα έρθει από την Αυστραλία, είναι εδώ. Άρα θα ήταν καλό να σκεφτούμε το εξής: όταν υπάρχουν αυτές οι επενδύσεις, που είναι στον τομέα της γεωργίας και βλέπουμε ότι μερικοί που πασχίζουν – γιατί οι αγρότες πασχίζουν – μερικοί όμως δεν είναι καθόλου ενημερωμένοι. Εγώ θεωρώ ότι μέσα σε ένα τραπεζικό σύστημα, με το οποίο έχουν άμεση επαφή, γιατί να μην υπάρχουν εξειδικευμένα σεμινάρια, που εξηγούν την χρήση του ζεόλιθου και μάλιστα μπορούν να παροτρύνουν και να πουν: εγώ είμαι μέσα για το project, αλλά χρησιμοποιείς ζεόλιθο; Τι λέω με αυτήν την ιδέα; Λέω ότι έχουμε ένα πλούτο στην περιοχή. Υπάρχει εδώ. Πρέπει να υπάρχουν κινήσεις στρατηγικές, για να αναπτυχθεί. Αυτό το πράγμα θα ενεργοποιήσει το τραίνο, θα ενεργοποιήσει το λιμάνι, θα ενεργοποιήσει τις εξαγωγές, μια εξωστρέφεια. Και το άλλο που μπορεί να προσφέρει στην Θράκη, που είναι πάρα πολύ σημαντικό, είναι να έχει μια ταυτότητα. Δηλαδή όταν λέμε Θράκη, απευθύνομαι σε εσάς τώρα: Η πρώτη λέξη που σκέπτεστε όταν είναι Θράκη, τι είναι;
– Πρόβλημα.
Πρόβλημα, βλέπετε. Άρα έχει ενδιαφέρον γιατί, άμα το σκεφτείτε ορθολογικά, για να θυμάστε αυτά τα στρατηγικά, όταν έχετε μια λέξη, που το πρώτο πράγμα που σκέπτεστε είναι πρόβλημα, το δεύτερο που θα σκεφτείτε μετά θα είναι ζήτημα. Και μετά θα το ονομάσατε Θρακικό και μετά θα προσπαθείτε να βρείτε μια λύση δίκαιη. Άρα εφόσον εντοπίσαμε το πρόβλημα, θα ήταν καλό να σκεφτούμε ότι η Θράκη πρέπει να έχει ένα στίγμα. Ένα από τα στίγματα που μπορεί να έχει και να είναι και επενδυτικό και καινοτόμο και να προσφέρει μια αλλαγή φάσης είναι ο ζεόλιθος. Ο ζεόλιθος μπορεί να παίξει έναν ρόλο στη βιομηχανία στους υδρογονάνθρακες, στη γεωργία, στην κτηνοτροφία. Επιπλέον μπορεί να παίξει έναν ρόλο στη φαρμακευτική. Μιλήσαμε προηγουμένως και για το νοσοκομείο, τις επενδύσεις, μιλήσαμε για το CERN, μιλήσαμε για τα πρωτόνια, παίζει εκεί πέρα επιπλέον. Το λέω αυτό με ποια έννοια; Ξέρετε είναι μερικές περιοχές που είναι καταγεγραμμένες μέσα στην ιστορική μας μνήμη με ένα σύμβολο. Πρέπει λοιπόν στο θέμα της καινοτομίας να ταυτίσουμε την περιοχή με αυτό το πράγμα και να δούμε το καινοτόμο, γιατί έχω πάει σε αρκετές επιχειρήσεις και σε αυτές που έχουν ένα logo, που δεν αντιπροσωπεύει την γεωμετρία και βλέπω ότι έχουν τεράστιες ικανότητες και είναι παντελώς άγνωστες. Όταν ρωτάμε στους ανθρώπους που είναι στη Θράκη ‘γιατί είναι τόσο άγνωστη η εταιρεία, ενώ κάνει αυτό’; Η απάντηση είναι ‘είμαστε χαμηλών τόνων δεν υπάρχει ανάγκη να το εκδηλώσουμε’. Το θέμα είναι ότι όλη η Ελλάδα, εκτός από αυτούς που ζουν μέσα, θεωρούν -πολύ σωστά το είπατε- ότι μάλλον υπάρχει ένα πρόβλημα. Άρα εγώ, αν δεν το ακούσω αυτό και δεν δω ότι μέσα σε αυτήν την γεωστρατηγική γωνία αναπτύσσεται όχι μόνο μια καινοτόμος λύση, αλλά μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση των προβλημάτων, γιατί ακριβώς ξέρω ότι είμαι στη γωνία, γιατί ακριβώς ξέρω ότι είμαι στην άκρη και όταν θυμάμαι ότι ο Ελληνισμός φτιάχνεται από τις άκρες και όχι από το κέντρο, τότε καταλαβαίνω ότι η Θράκη μπορεί να είναι όντως η αιχμή του δόρατος, ενώ όταν λέω αυτήν την φράση για τους περισσότερους από εσάς που την ακούτε, όχι μόνο δεν θεωρείτε ότι είναι καινοτομία, αλλά θεωρείτε ότι είναι ουτοπία. Άκουσα προηγουμένως ότι είναι καλό να έχουμε ρεαλιστικές προσεγγίσεις. Είναι εντελώς λανθασμένο στη στρατηγική. Στη στρατηγική το πιο χαμηλό επίπεδο είναι η πραγματικότητα. Μετά πιο πάνω είναι η πράξη, πιο πάνω είναι το όραμα και η ουτοπία και το πιο πάνω ακόμα είναι το αδιανόητο. Θα ήταν καλό να σκεφτούμε καινοτόμα ποια είναι η πρόσβαση στο αδιανόητο, όσον αφορά την Θράκη, για να έχουμε πραγματικά μια αλλαγή φάσης και να καταλάβουμε ότι αυτή η περιοχή, αν ζητήθηκε από άλλους να είναι αποστρατικοποιημένη είναι επειδή έχει τεράστια γεωστρατηγική αξία. Δεν κάνουμε αποστρατιωτικοποίηση ποτέ σε ένα μέρος που είναι άχρηστο. Άρα, αν δεν είμαστε ικανοί να δούμε τι κάνουμε εδώ, ας εξετάζουμε τουλάχιστον τι κάνουν οι άλλοι σε σχέση με το τι είμαστε. Όταν λοιπόν είμαστε σε έναν χώρο που εμείς θεωρούμε ότι είναι περιφέρεια, ότι είναι το περιθώριο, ότι μπορεί και να μην αξίζει πολύ -παρ’ όλο που είναι ευλογημένο-, να αναρωτιόμαστε γιατί όλοι οι άλλοι θέλουν να είναι εδώ. Άρα – το ονομάζω τώρα με τον φάρο – συνεχώς λέμε ‘πότε θα έρθει το φως από το τούνελ’ και δεν καταλαβαίνουμε ότι καθόμαστε μέσα σε έναν φάρο, ο οποίος εκπέμπει φως και ο ίδιος ο φάρος δεν φωτίζει ποτέ τον εαυτό του. Άρα, όταν εμείς συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε σε αυτήν την περιοχή και μπορούμε να εκπέμπουμε, τότε πραγματικά θα συμβάλλουμε σε αυτό που ονομάζουμε Ελληνισμό. Και ο Ελληνισμός, θέλετε δεν θέλετε όλοι σας, είναι καινοτομία. Γιατί αν δεν ήταν καινοτομία ο Ελληνισμός, δεν θα ήμασταν εδώ. Θα ήμασταν απλώς νεκροί. Άρα όταν έχετε έναν τόσο μικρό λαό που έχει διασχίσει τους αιώνες και συνεχίζει να παράγει φως και έχουμε τώρα μέλη του λαού του που αναρωτιούνται αν θα δούμε ποτέ φως στο τούνελ, πρέπει να καταλάβουν όλοι τους ότι είμαστε φως. Όταν το καταλαβαίνουμε αυτό, τότε πραγματικά αρχίζουμε να εκδηλώνουμε την πραγματικότητα και στους άλλους και όχι να αναρωτιόμαστε πώς θα τα καταφέρουμε. Μπορούμε να τα καταφέρουμε. Πρέπει απλώς να είμαστε έξυπνοι. Πρέπει απλώς να χρησιμοποιήσουμε με ένα στρατηγικό τρόπο τα οικονομικά δεδομένα και όχι να περιμένουμε τα πάντα από τα οικονομικά. Δηλαδή, να θυμάστε – και κλείνω γιατί συμβαίνει και αυτό – στην οικονομία υπάρχουν τα προβλήματα, οι λύσεις υπάρχουν στη στρατηγική. Η ίδια η οικονομία, όπως το βλέπετε και με την θεωρία παιγνίων, γι’ αυτό βράβευσε τον Nash με το βραβείο Νόμπελ Οικονομίας. Ο Nash ήταν μαθηματικός άρα είναι μια υπέρβαση σε αυτόν τον τομέα που καταλαβαίνει ότι αυτό που παρήγε ένας άνθρωπος εκτός τομέα, έχει τεράστιες εφαρμογές στην οικονομία, επειδή είναι η στρατηγική που βοηθάει την οικονομία. Μην αναζητούμε λοιπόν όλες τις λύσεις από την οικονομία. Ας εξετάσουμε τι προσφέρει η στρατηγική, γιατί ο Ελληνισμός δεν ήταν ποτέ, ποτέ, σε όλη την ιστορία του ένα ισχυρό κράτος. Δεν ήταν ποτέ μια ισχυρή οικονομία, αλλά για αυτό εφηύρε την στρατηγική. Ευχαριστώ πολύ, να είστε καλά.