Η σημασία αυτής της πράξης δεν βρίσκεται στην αισθητική, μα στην ιδέα της. Τούτη η τελευταία αποτελεί τον πυλώνα της επιλογής κατά Camus και τον ακρογωνιαίο λίθο του έργου αυτού. Ένα έργο που είναι πρόσχημα για ν’ ανέβη στη σκηνή μία μόνη και μοναδική ιδέα: η ανθρώπινη συνείδηση.

Ο Albert Camus δεν συγκινείται από τη δύναμη του ανθρώπου που ζει στην ιστορική φυσιογνωμία του Kaliayev, μα από την ευθραυστότητα της καρδιάς του.

Πράγματι, η ανεπιτυχής πράξη δεν είναι μια ήττα για τον επαναστάτη, αλλά μια κατάκτηση συνείδησης του ανθρώπου που θα σώσει την ομάδα. Είναι η ανθρωπιά του, και μόνον αυτή, ικανή να αναγνωρίζει την ουσία μιας πράξης, ακόμη και αν εκείνη είναι ακραία, ακόμη και αν εκείνη είναι τρομοκρατικής τάξεως. Η άρνησή του να φονεύσει τον αθώο συνιστά έναν υπερ-πολιτικό ηθικό κανόνα και συνεπώς ανθρώπινο.

Στην πράξη αυτή, βλέπουμε τη μάχη ανάμεσα στη δύναμη ενός ατυχούς ζεύγους, όπως θά ‘λεγε ο Nicolas Gogol με αφορμή τον Kaliayev και την Dora, και στην ισχύ της φλόγας τού Stepan, μα όχι μόνο. Πρόκειται και για την συμβολική σύγκρουση ανάμεσα στον ανθρώπινο αναρχισμό και στον μηδενισμό.

Απέναντι στην κριτική του Stepan, μόνη η Ντόρα είναι ικανή ν’ αγωνιστεί. Υπερασπίζεται τον Yanek από αγάπη κατ’ αρχήν, χωρίς να το σκεφτεί και μετά από σκέψη, για τον σκοπό. Και είναι αυτή η υποστήριξη της Dora, πολλαπλή και ακλόνητη που επιτρέπει στον Kaliayev να δημιουργήσει ένα τείχος προστασίας απέναντι στον Stepan, τον καταστροφέα. Ενεργεί, συνεπώς, όπως ο Ρωσικός λαός, ο οποίος για ν’ αντισταθεί στην καταπίεση και στον επιδρομέα πυρπολεί τη γη, τη δική του γη, για να την προστατέψει.

Μετά τη χειραγώγηση της φωτιάς, έρχεται η δύσκολη ανάβαση στην κορυφή που αναπαριστά η ιδεολογία του Stepan. Και όσο πιο πολύ την υπερασπίζεται με ένταση και σφρίγος ο Stepan, τόσο το ζεύγος αναγκάζεται να υπερβεί τη φύση του και τον συμβολισμό του για να ανυψωθεί στην κορυφή της ιδέας.

Και με τούτη την εσωτερική και την εγγενή μάχη, που δεν είναι μια ήττα αλλά μια δοκιμασία, το ζεύγος Kaliayev-Dora βγαίνει μεγαλωμένο και πιο δυνατό. Διότι χρησιμοποιώντας την ιδεολογική υποστήριξη του Stepan για να την υπερβεί απολύτως, αναπτύσσεται για να φτάσει μέσα από την ευθύνη στην ιδέα του Camus της έννοιας του ανθρώπου. Μία ιδέα που συναντά εκείνη του δασκάλου του Fyodor Dostoïevsky: Είμαστε υπεύθυνοι για τα πάντα ενώπιον πάντων.