«Κανένας καλλιτέχνης δεν είναι καλλιτέχνης και τις είκοσι τέσσερις ώρες της καθημερινότητάς του. Το ουσιαστικό του έργο, αυτό που μένει, ολοκληρώνεται πάντοτε κατά τη διάρκεια των λιγοστών και σπάνιων στιγμών της έμπνευσης. Το ίδιο συμβαίνει και με την ιστορία, τη μεγαλύτερη ποιήτρια και καλλιτέχνιδα όλων των εποχών…»

Με μια απλοϊκή προσέγγιση, η ιστορία μοιάζει μ’ ένα ενιαίο πεδίο. Σε συνάρτηση με το χρόνο μάς δίνει την εντύπωση ότι είναι γραμμική. Η συνεχόμενη ροή μάς εμποδίζει να εξετάσουμε τους στροβιλισμούς. Και αυτό το μοντέλο της ιστορίας δεν δίνει σημασία στις ιδιομορφίες της, οι οποίες είναι καθοριστικές. Ακόμα και αν ο χρόνος είναι γραμμικός, πράγμα το οποίο μπορεί ν’ αμφισβητηθεί, η ιστορία δεν είναι. Πολλά άτομα θα το ήθελαν και το θέλουν για να ζουν μέσα στο αιώνιο παρόν της καθημερινότητας. Όμως, η ιστορία έχει μέλλον, όπως έχει και παρελθόν. Και αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι τεχνητός. Εκτός πλαισίου ισορροπίας υπάρχουν μη αντιστρέψιμα φαινόμενα. Και αυτά δημιουργούν αυτό που ονομάζουμε πριν και μετά. Δίχως αυτά τα φαινόμενα, η ιστορία δεν θα είχε μυθολογία. Όλα θα ήταν ομοιόμορφα και ισότροπα. Η ιστορία όμως δεν είναι κοινωνική, είναι ανθρώπινη και αποτελείται από ιδιομορφίες που ερμηνεύονται στη θεωρία του χάους ως επιλογές ανάμεσα σε διακλαδώσεις. Με άλλα λόγια, ακόμα και αν θεωρητικά όλα είναι δυνατά, δεν γίνονται όλα, διότι υπάρχουν οι επιλογές. Η ιστορία γράφεται στα σταυροδρόμια του χρόνου. Κατά συνέπεια, μία ιστορία χωρίς σημεία τριβής, χωρίς κρίσιμα σημεία, χωρίς αλλαγές φάσεις, δεν θα ήταν ιστορία. Και οι μεταρρυθμίσεις που ισοπεδώνουν τα πάντα για να μην υπάρχουν προβλήματα στο μέλλον, δεν είναι λύσεις. Διότι τα προβλήματα υπάρχουν, ακόμα και δίχως λύσεις. Οι λύσεις, όμως, δίχως προβλήματα δεν έχουν νόημα. Αν διαγράψουμε από την ιστορία μας κάθε σημείο αντίστασης, κάθε σημείο θυσίας και κάθε σημείο ηρωισμού, τι θα μας χαρακτηρίζει; Τι θα απομείνει από το υπόβαθρο του πολιτισμού μας; Αν δεν είχαν καταστραφεί τα παλάτια της μινωικής και της μυκηναϊκής εποχής, δεν θα είχαμε πινακίδες Γραμμικής Α και Γραμμικής Β να αποκρυπτογραφήσουμε και να διαβάζουμε. Το να πούμε ότι δεν καταστράφηκαν τα παλάτια δεν έχει νόημα διότι οι πινακίδες υπάρχουν. Αυτή η επιλογή θα ήταν άτοπη. Το ίδιο ισχύει και για την ιστορία μας. Θέλουμε δεν θέλουμε, υπάρχουμε τώρα με χαρακτηριστικά τα οποία αποτελούνται από τα στίγματα των επιλογών του πολιτισμού μας. Το να λένε ότι δεν υπάρχουν αυτά τα στίγματα είναι απλώς μια απόρριψη της ίδιας μας της οντότητας. Δεν αρκεί να παίρνει κανείς τεχνοκρατικές αποφάσεις για να σβήσει το παρελθόν μας με το πρόσχημα του μέλλοντος. Διότι οι άνθρωποί μας υπάρχουν και θα αντισταθούν για να κρατήσουν τη σπανιότητα της ιστορίας. Δεν μπορούμε ν’ αντισταθούμε στο θάνατο παρά μόνο με τη μνήμη. Γι’ αυτόν το λόγο θέλουν να την αφαιρέσουν από τη ζωή μας. Η ζωή μας, όμως, είναι η μνήμη μας.