Στην παιδική του ηλικία, ο δίκαιος άνθρωπος θεωρεί όλους τους ανθρώπους ως εάν ίσοι, όχι μόνο ως προς τον νόμο, όπως το έκαναν οι Γάλλοι επαναστάτες στα 1789, μα και διανοητικά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου περιορίζεται μέσα σε μία άβυσσο βεβαιοτήτων. Το πιο σοβαρό, αναμφίβολα, είναι πως πιστεύει ότι κάθε άνθρωπος γεννήθηκε για να βοηθά την ανθρωπότητα, όχι απλώς αναπαράγοντας άτομα, μα δημιουργώντας έννοιες και οντότητες.
Εντούτοις, καθώς πρέπει να είναι σε συμφωνία με την πραγματικότητα, λίγο αργότερα κατά τη διάρκεια της εφηβείας του, συνειδητοποιεί σύντομα πως του είναι απαραίτητο να υποθέσει ότι κάθε άνθρωπος είναι εν δυνάμει και όχι εν τοις πράγμασι ικανός να ενεργεί για το καλό της ανθρωπότητας. Τότε, αφού έχει συνειδητοποιήσει τη διαφορά τούτη έναντι των αρχικών ιδεών του, τις οποίες βρίσκει αρκετά αφελείς τώρα, επιδίδεται στο καθήκον να αλλάξει την υπάρχουσα νοοτροπία των προσώπων του περιβάλλοντός του, προκειμένου να πάψουν να χάνουν πολύτιμο χρόνο με τις ματαιότητες της καθημερινότητας. Έχει συνειδητοποιήσει το εύρος της υποχρέωσής του, διότι ανακαλύπτει πως, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς ορισμένων, γενικά, είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι που δημιουργούν αυτό που εκείνος αντιλαμβάνεται ως παρεκκλίσεις από την κύρια υποχρέωσή τους, την ανθρωπιστική βοήθεια.

Ωστόσο, άλλη μία φορά απέναντι στην πραγματικότητα, θέλοντας να συντηρήσει μία συνέπεια στη σκέψη του, καθώς πιστεύει πως ο άνθρωπος είναι εγγενώς καλός, ομολογεί ότι ο τρόπος αυτός να ενεργεί δεν είναι καλός, διότι βλέπει πως δεν γνωρίζει πώς να είναι πειστικός. Νομίζει πως η αποτυχία τούτη προέρχεται από το γεγονός της άγνοιάς του της φύσης των ανθρώπων. Αποφασίζει, λοιπόν, να βυθιστεί στη λογοτεχνία, ελπίζοντας μεταξύ άλλων να βρει τις αναλύσεις την ανθρώπινη κοινωνική συμπεριφορά. Μα και πάλι η απογοήτευση είναι γρήγορη, διότι αντιλαμβάνεται πως το λογοτεχνικό είδος ασχολείται πάρα πολύ με την αισθητική της φόρμας, εγκαταλείποντας, ενίοτε απροκάλυπτα, το βάθος, όταν αυτό είναι ενοχλητικό, περίπτωση πάρα πολύ συχνή. Στη λογοτεχνία λίγο ενδιαφέρει η πραγματικότητα εάν αυτή δεν προάγει διόλου τη σκέψη. Επί πλέον, αποστρεφόμενος τη χρήση της ρητορικής, την οποία θεωρεί ως έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς της σκέψης, δεν καταδέχεται να έχει ως αποκλειστικό εξοπλισμό του σώματός του, τόσο γυμνό όσο η ειλικρίνεια, παρά μόνον τη διαλεκτική.

Μέσα στον λογοτεχνικό ωκεανό ένα μόνο όνομα αναδύεται, ίδιος βράχος, Dostoïevski. Βρίσκει εκεί τρεις επικεφαλίδες: ο Ηλίθιος, η παιδική ηλικία, Έγκλημα και τιμωρία, η εφηβεία, Οι αδελφοί Καραμαζώφ, η ελπίδα! Συλλαμβάνει το ακόλουθο γεγονός: είναι με τη φιλοσοφία που θα υπερβεί τη λογοτεχνία. Μα πόσος χαμένος χρόνος!

Προτού ν’ αγωνιστεί για την ανθρωπότητα πρέπει να μεταμορφώσει τον εξοπλισμό του, τη διαλεκτική, μια πραγματική ασπίδα.

Ο ιππότης με τη θλιμμένη μορφή, με τη σειρά του, αναχωρεί για την κατάκτηση της ιστορίας των ιδεών. Μολονότι ισχνός, η αναζήτησή του δεν ήτανε μάταιη. Πράγματι, στον μοναδικό βράχο, προστίθενται μερικά νησάκια καθένα προικισμένο με έναν φάρο! Τα κυριότερα είναι ο Σωκράτης, ο Carlo και ο Albert. Έτσι καταβροχθίζει όσο πιο πολύ μπορεί τις γνώσεις που αφορούν σ’ αυτό το αντικείμενο, μόνη λύση στα προβλήματά του, των οποίων ο αριθμός και η δυσκολία καθίστανται κάθε μέρα και μεγαλύτερα, διότι αντιλαμβάνεται ότι άλλοι πριν από κείνον έχουν προσπαθήσει.

Συμπυκνώνοντας τις ικανότητές του, στο όριο ρήξης των αντιστάσεών του, σκέφτεται ότι τώρα είναι έτοιμος και παράγει τη νοητική του απαλλαγή, ελπίζοντας να εξολοθρεύσει με το φως του, το σκότος των ψυχών που τον περιβάλλουν. Θέλοντας να καταστρέψει την αδράνεια που βλέπει ως την αλυσίδα που υποβαθμίζει τον άνθρωπο στη σκλαβιά, λάμπει με όλες του τις δυνάμεις.

Πόση είναι η έκπληξή του όταν βλέπει τον εαυτό του μόνο, εν μέσω ερημίας ανθρώπων• τρομοκρατημένοι από τον ιδιόμορφο χαρακτήρα του, έφυγαν. Ούτε ένας άνθρωπος πλέον στον ορίζοντά του.

Καταλαβαίνει τότε ότι βοηθώντας την Ανθρωπότητα με έναν κάποιο τρόπο απανθρωπίζεται κανείς. Μη όντας πλέον ευαίσθητος σε τοπικά προβλήματα, απαιτώντας από τον εαυτό του αποκλειστικά μια ολική αντανάκλαση, καθίσταται ένας παράξενος. Μα λίγη σημασία έχει, ένας μόνο σκοπός πληροί τον εγκέφαλό του: να γίνει μια σκέψη εν πράξει.

Τώρα ιππότης περιπλανώμενος της σκέψης, γνωρίζει πως εφεξής δεν θα μπορεί να υπολογίζει παρά μόνον στον εαυτό του, εκείνον, μόνο!