22547 - Από την Συνθήκη Βερολίνου στη Σύμβαση της Χαλέπας

Ν. Λυγερός

Για να γίνει κατανοητό το κρητικό ζήτημα, αλλά στη συνέχεια και η αυτονομία της Κρήτης πριν την ένωση με την Ελλάδα, πρέπει να ενταχθεί στο πλαίσιο της Συνθήκης Βερολίνου, όπου ήδη τότε υπήρξε μάλιστα πρόταση να δοθεί η Κρήτη στην Ελλάδα, επειδή η ίδια Οθωμανική Αυτοκρατορία θεωρούσε προβληματική τη μία και ασήμαντη την άλλη, αλλά η τελική επιλογή ως αντάλλαγμα της πρόσβασης στον βουλγαρικό χώρο ήταν να παραχωρηθεί η Κύπρος στην Αγγλία που είχε αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω του ανοίγματος της διώρυγας του Σουέζ από τη Γαλλία. Το πλαίσιο ήταν λοιπόν η Συνθήκη Βερολίνου που ανάγκαζε την Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά την ήττα της από την Αυτοκρατορία της Ρωσίας να εισάγει διοικητικές μεταρρυθμίσεις σε όλες τις επαρχίες της Ευρώπης που κατείχε και που υπήρχε χριστιανικό στοιχείο. Έτσι δεν είναι τα τοπικά κινήματα που οδήγησαν στη Σύμβαση της Χαλέπας, αλλά το πλαίσιο της Συνθήκης Βερολίνου, αφού δημιούργησαν το πεδίο. Μάλιστα είναι καλό να υπενθυμίσουμε ότι ο τότε Σουλτάνος ήταν ο Abdul Hamid, ο λεγόμενος Κόκκινος Σουλτάνος, που θα άρχιζε το 1894 τη γενοκτονία των Αρμενίων, ο οποίος δίχως τον εξαναγκασμό της Συνθήκης Βερολίνου όχι μόνο δεν θα είχε υπογράψει την Σύμβαση της Χαλέπας, αλλά θα είχε λύσει το κρητικό ζήτημα μ’ έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο, όπου η φρίκη θα ξεπερνούσε τη φαντασία. Είναι λοιπόν καλό για να το έχουμε στο νου μας όταν ερμηνεύουμε μερικά γεγονότα και παρασυρόμαστε από ανύπαρκτα τοπικά στοιχεία, διότι εδώ έχουμε ένα κλασικό παράδειγμα των επιπτώσεων σε τοπικό επίπεδο μιας ενιαίας, υψηλής στρατηγικής που αφορούσε συνολικά την Χριστιανοσύνη δίχως κάποιες ειδικές επιλογές.