3359 - Η αποτελεσματικότητα της αφαιρετικότητας στη στρατηγική

N. Lygeros

Η απλοϊκή προσέγγιση της στρατηγικής είναι το παράδειγμα. Το πρόβλημα είναι ότι το παράδειγμα δεν αποδεικνύει τίποτα. Όμως η επιρροή του δίνει το πρόσχημα στην έμφαση της εμπειρίας, δίχως να διευκρινίζει ότι η τελευταία είναι μια σειρά από λάθη που κατανοήθηκαν μόνο εκ των υστέρων. Αν η στρατηγική βασιζόταν μόνο πάνω σ’ αυτό το στοιχείο, θα είχε μόνο τη γνώση ήττας μέσω της ήττας της γνώσης. Διότι κανένα παράδειγμα ή πείραμα δεν οδηγεί στη θεωρία. Και ο λόγος είναι απλός: η κατανόηση δεν είναι επινόηση. Τα νοητικά σχήματα της στρατηγικής δεν είναι μόνο και μόνο μια συλλογή γεγονότων. Αλλιώς θα ήταν μόνο φαινομενολογική στην ερμηνευτική της. Η θεώρηση δίχως θεωρία δεν είναι παρά θέαμα, ένας αυτοσχεδιασμός δίχως σενάριο. Δίχως τα θεμέλια της αφαιρετικότητας, θα ήταν μια τεχνική και όχι μια τέχνη, διότι η συνταγή δεν κάνει τη μαγειρική. Οι μάχες και οι πόλεμοι είναι υλοποιήσεις στρατηγικών και όχι στρατηγικής. Η εφαρμογή δεν είναι παρά ένα προβολικό σύστημα και κατά συνέπεια εκφυλίζει αναπόφευκτα μερικά νοητικά σχήματα που δεν είναι προσβάσιμα παρά μόνο μέσω της αφαιρετικότητας. Πιο συγκεκριμένα, τα πιο βαθιά νοητικά σχήματα δεν υπάρχουν εκτός νοόσφαιρας. Δεν υπάρχει δια – δομική πρόσβαση. Το πλαίσιο δεν είναι πεδίο δράσης. Κι η δράση είναι μόνο ένα μέρος της σκέψης. Αλλιώς θα υπήρχε ένας ισομορφισμός μεταξύ στρατηγικής και τακτικής. Η διαφοροποίηση γίνεται μεταξύ άλλων πάνω στο δομικό στοιχείο. Δίχως την πράξη, η ομάδα παραμένει σύνολο. Ακόμα και η κυβερνητική προσέγγιση δεν μπορεί να καλύψει όλο το πλαίσιο της στρατηγικής. Αυτό εξηγείται και από τη δυναμικότητα της στρατηγικής που λειτουργεί μέσα στο χρόνο της μετα – μάθησης και όχι στο χώρο της μάθησης. Γι’ αυτό το λόγο ακόμα κι αν πολλοί μιλούν για στρατηγική, αυτή λειτουργεί με λίγους στρατηγούς και στρατηγιστές. Η αποτελεσματικότητα της αφαιρετικότητας στη στρατηγική προέρχεται από την δυναμική ευρύτατα της σκέψης. Διότι η στρατηγική δεν είναι παρά σκέψη σε εμπόλεμη κατάσταση. Κατά συνέπεια, δεν λειτουργεί ως μια κρίση που πρέπει να επιλυθεί με τοπικά εργαλεία αλλά ως ένα δυναμικό πεδίο και μια διαχρονική δομή. Δίχως αυτή την αντίληψη τα παράδοξα της στρατηγικής εμφανίζονται ως κοινωνικά παράλογα. Ενώ στη σκέψη ακόμα και το άτοπο μπορεί να λειτουργήσει ως γνωστικό εργαλείο. Τι νόημα έχει η επαγωγή εις άτοπο, όταν το σημείο αναφοράς είναι μόνο η εφαρμογή; Και πώς μπορούμε να συνδυάσουμε τις απόψεις των παρατηρητών του ίδιου γεγονότος, δίχως το νοητικό σχήμα της ανοιχτής δομής; Το γενικότερο πρόβλημα της προσέγγισης της στρατηγικής μέσω της πραγματικότητας, είναι ότι η νοόσφαιρα είναι πολυπλοκότερη, διότι έχει περισσότερες δυνατότητες. Και οι βαθμοί ελευθερίας της στρατηγικής είναι ασύγκριτοι μ’ εκείνους της τακτικής, διότι εμπλέκεται και το δυνητικό στοιχείο. Δίχως στρατηγική κυριαρχίας, το πεδίο γνώσης επιτρέπει την ύπαρξη πολλαπλών πεδίων δράσεων. Ο διαχωρισμός της πολλαπλότητας δεν επιτρέπει απλοποιήσεις, ειδικά όταν έχουμε ιδιομορφίες και ανωμαλίες. Όπως η στρατηγική πρέπει να επιλεχθεί πάνω σε αυτή την πολλαπλότητα, είναι ανθεκτική ενάντια στις πειραματικές και πρακτικές επιθέσεις. Η στρατηγική δημιουργεί νέες πραγματικότητες μέσω των νοητικών σχημάτων, ενώ η πραγματικότητα είναι μόνο το αποτέλεσμα μιας στρατηγικής. Αυτή η ασυμμετρία καθορίζει και την αποτελεσματικότητα της αφαιρετικότητας.