Γενικά, η έννοια της μεγάλης στρατηγικής, αν ακολουθήσουμε τις ιδέες του Clausewitz, είναι η συνέχεια της λογικής της πολιτικής σε σχέση με το στρατιωτικό στοιχείο. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο πόλεμος δεν είναι ένα απομονωμένο φαινόμενο μιας τακτικής που τον προκάλεσε. Αντιθέτως, ο πόλεμος είναι μια από τις αναπόφευκτες καταστάσεις μιας ενιαίας γεωστρατηγικής πολιτικής. Σ’ αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε την έννοια της μεγάλης στρατηγικής για την Κύπρο.

Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της στρατηγικής του νησιού είναι η γεωγραφία. Διότι, όπως έγραψε ο Lacoste, η γεωγραφία είναι πρώτα από όλα χρήσιμη για τον πόλεμο. Η τοποθεσία της Κύπρου μέσα στη Μεσόγειο έχει μια ειδική σημασία. Από μόνο του, ένα νησί είναι ουσιαστικά ένα ανεξάρτητο φαινόμενο της γεωγραφίας. Το φυσικό του πλαίσιο είναι η θάλασσα εφόσον αποτελεί τα όριά του. Όμως στην περίπτωση της Κύπρου, ο τοπικισμός χάνει την έννοια του. Σημασία έχει το ολικό πλαίσιο. Έτσι, τα σύνορα της Κύπρου είναι πιο αφηρημένα διότι δεν έχουν άμεση επαφή με τη γη της. Και η ύπαρξη δυνατών συγκρούσεων στα σύνορα της Κύπρου διαμορφώνουν δραματικά τη στρατηγική της οντότητα. Στην ουσία, η Κύπρος δεν μπορεί να υπάρξει από μόνη της με τα σύγχρονα δεδομένα.

Το δεύτερο σημαντικότερο στρατηγικό στοιχείο είναι η συνοριακή ύπαρξη ενός μονοκόμματου αντίπαλου. Από μόνη της αυτή η ύπαρξη δεν είναι τόσο καθοριστική όσο η δυναμική που προκαλεί. Και όντως ο ρόλος της Τουρκίας για την Κύπρο, αν και αυτό μπορεί να φανεί παράδοξο, δεν είναι άμεσα σπουδαίος μα έμμεσα. Έχοντας στον νου τη βίαιη εισβολή του 1974 και τις επιπτώσεις της, ένας κλασικός αναλυτής θα θεωρήσει αυτήν την ιδέα ως υπερβολική. Κι όμως στο σύγχρονο γεωστρατηγικό πλαίσιο, η σημασία της Τουρκίας δεν προέρχεται από τη στάση της εναντίον της Κύπρου, μα από τον ρόλο που παίζει στον ευρύτερο χώρο της Ανατολής. Αν δεν υπήρχε αυτός ο ρόλος, ο φυσικός μας αντίπαλος (με τη γεωγραφική έννοια) δεν θα είχε τη δυναμική που έχει. Κατά κάποιο τρόπο, για ένα μικρό νησί σημασία δεν έχει ποιος είσαι, μα ποιος βρίσκεται δίπλα σου.

Μ’ έναν ανάλογο απλό τρόπο θα μπορούσαμε να πούμε ότι σημασία δεν έχει ποιος είσαι για τον εαυτό σου, μα ποιος ήσουν για τους άλλους. Αυτήν τη φορά, βέβαια, εισχωρούμε στο ιστορικό πλαίσιο της στρατηγικής. Όμως και σ’ αυτόν τον τομέα όλα είναι θέμα ερμηνείας, π.χ. για ένα δέντρο οι ρίζες του είναι όχι μόνο η ιστορία του αλλά και η δύναμη του και το μέλλον του, με μια λέξη η ζωή του. Όμως για την κοινή λογική, οι ρίζες δεν είναι παρά τα δεσμά της ιστορίας. Έτσι και για την Κύπρο, αν βλέπουμε το παρελθόν με τα παθήματά του και τα δεινά του ως απόδειξη του πεπρωμένου μας, δεν είναι δυνατόν ν’ αντισταθούμε σε τίποτα. Καταδικάζουμε την ίδια μας τη μοίρα. Ενώ η ιστορία είναι ένα δυναμικό μάθημα που λίγοι μπορούν να καταλάβουν. Η δυσκολία δεν προέρχεται από την ανάλυση της πραγματικότητας μα από την έλλειψη γνώσεων όσον αφορά τα στρατηγικά δεδομένα. Για να ξεπεράσουμε τα όριά μας πρέπει να τα γνωρίζουμε.