Ένα πολλαπλό σύστημα αναφοράς σε επίπεδο στρατηγικής επιτρέπει όχι μόνο μια καλύτερη ανάλυση αλλά και μια ανθεκτική γνώση σε βάθος χρόνου. Όταν εξετάζουμε μόνο τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις ακόμα κι αν ενσωματώσουμε το βαλκανικό πλαίσιο βλέπουμε ήδη τεράστιες διαφορές ερμηνείας. Στη πραγματικότητα είναι απαραίτητη η ευρωπαϊκή προσέγγιση και μάλιστα διαχρονικά, για να δούμε ουσιαστικά κι όχι μόνο επιφανειακά την οθωμανική εισβολή και κατοχή. Με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις βλέπουμε μόνο τη Συνθήκη Λωζάνης του 1923 και το Σύμφωνο Φιλίας της Άγκυρας το 1930. Έχουμε λοιπόν την εντύπωση ότι είναι το τέλος μιας τοπικής διαδικασίας που κατέληξε έως την ανταλλαγή πληθυσμών που παρουσιάζεται ως αντάλλαγμα του παρελθόντος με το μέλλον. Η πραγματικότητα είναι βέβαια διαφορετική με την έννοια ότι για την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Ελλάδα ήταν πάντα ένα ενδιάμεσο για να χτυπήσει πρώτα τα Βαλκάνια και στη συνέχεια την Κεντρική Ευρώπη. Διότι η οθωμανική προσέγγιση είναι πάντα της γης και μάλιστα της ξηράς κι όχι της θάλασσας. Επειδή αντιστάθηκε αποτελεσματικά η Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία και ειδικά στη Βιέννη το 1683, το μουσουλμανικό τόξο που δεν είναι τίποτα άλλο από ένα τουρκικό πλαίσιο σκλαβιάς, παρέμεινε στα Βαλκάνια με τα προβλήματα που γνωρίζουμε. Έτσι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι μόνο τα κατάλοιπα μιας γενικότερης προσέγγισης του οθωμανικού ζυγού. Όλες οι ευρωπαϊκές και βαλκανικές περιοχές που απελευθερώθηκαν από αυτόν τον ζυγό, βλέπουν την κατεχόμενη Θράκη μαζί με την Κωνσταντινούπολη ως το τελευταίο στίγμα αυτού του βάρβαρου ζυγού. Αν βλέπαμε χρονοστρατηγικά πώς υποχώρησε η Οθωμανική Αυτοκρατορία και πώς έχασε το μεγαλύτερο μέρος των τεράστιων κατακτήσεων, τότε θα αντιλαμβανόμασταν ότι η Θράκη μοιάζει με την Ανδαλουσία του ΙΖ’ αιώνα και θα αντιλαμβανόμασταν πιο λειτουργικά ποια είναι τα επόμενα βήματα για την υλοποίηση του οράματος της ολοκληρωτικής απελευθέρωσης της Ευρώπης από τα κατάλοιπα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θα πρέπει όμως ν’ αλλάξουμε το τοπικό μας βλέμμα για να το συνειδητοποιήσουμε.