Η χρονοστρατηγική ανάλυση της ιστορίας των Βαλκανίων μπορεί να έχει νόημα μόνο για όσους νιώθουν φυσιολογικά τον στρατηγικό ορθολογισμό. Διότι η πολυπλοκότητα των προβλημάτων μετατρέπεται εύκολα σε περιπλοκότητα για όσους δεν υπολογίζουν το εθνολογικό στοιχείο μέσω του θρησκευτικού στοιχείου που έχει διαμορφώσει το όλο πλαίσιο. Διότι δεν υπάρχει μόνο η διαφορά των πληθυσμών και των θρησκειών. Διότι μετά την κατάρρευση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η πίεση που ασκήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία για να έχει πρόσβαση στην Κεντρική Ευρώπη και για να έρθει σε σύγκρουση με την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, εξανάγκασε τους πληθυσμούς να πάρουν θέση σε σχέση με τον ισλαμισμό. Έτσι οι διαφορές έγιναν πιο ακραίες λόγω αυτού του καταλυτικού στοιχείου. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ακόμα και τώρα προέρχονται από το βαθύ παρελθόν, γι’ αυτό ακόμα και η σοβιετική σφαίρα δεν μπόρεσε να αλλάξει τίποτα επί της ουσίας γιατί ήταν πολύ ρηχή χρονοστρατηγικά. Οι πληθυσμοί που ζουν στα Βαλκάνια δεν ξεχνούν και αυτό ήταν το θεμελιακό τους πρόβλημα. Έτσι το βαθύ παρελθόν νίκησε την κόκκινη περίοδο με ένα τρόπο που παραμένει αξιοθαύμαστος απέναντι σε μία τέτοια βαρβαρότητα αλλά ποιος από τους φανατικούς μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει στρατηγικός ορθολογισμός χωρίς να παίξει και να χάσει.