Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι το εξής. Όταν είμαστε σε ένα κτίριο χιλιετίας παρόλο που είναι ερείπια, είναι ήδη αξιοθαύμαστο με την έννοια ότι κανένας από μας δεν χτίζει τώρα για χιλιετία. Και το γεγονός ότι είμαστε εδώ είναι φόρος τιμής. Να ξέρετε ότι αν κάναμε το Masterclass στις Πρέσπες, δηλαδή εδώ, ήταν για να έρθουμε εδώ. Αυτή η Βασιλική η συγκεκριμένη με τις αψίδες που βλέπετε και τις δομές που έχει που είναι μερικές που είναι παράξενες και άλλες είναι κλασικές, έχει σημασία να φανταστούμε ότι ήρθαν εδώ πριν χίλια χρόνια, δεν σας λέω για να το χτίσουν, αλλά για να το ζήσουν. Τώρα το ερώτημα είναι το γεγονός ότι ερχόμαστε εδώ, γιατί είχαμε έρθει και το ’93 ξανά και είμαστε τώρα τόσοι πολλοί, ποια θα ήταν η πιθανότητα να έρθουμε σ’ ένα νησί που δεν είχε γέφυρα, γιατί πριν ερχόμασταν με βάρκες, τώρα έχει αυτή τη γέφυρα που το συνδέει με την ξηρά, αλλά είμαστε από τόσες περιοχές της Ελλάδας κι όχι μόνο και βρισκόμαστε μέσα στη χιλιετία. Το ερώτημα είναι αν είναι κόμβος, αν είμαστε σε ψηφιδωτό, αν είμαστε σε σχέση, αν είμαστε σε δεσμό. Όσοι έχουν έρθει τώρα και είναι η πρώτη φορά, είναι η επαφή. Άρα μετά για να αποκτήσουν μια διαχρονική σχέση πρέπει να επανέλθουν. Γιατί να επανέλθεις για να δεις αυτά τα πράγματα; Εγώ θα σας πω τουλάχιστον σε ατομικό επίπεδο, το ’93 δεν είχαν γίνει οι ανακαινίσεις, δεν είχαν βρεθεί οι 160 τάφοι, ήμασταν προηγουμένως και τώρα αυτό που μπορούμε να δούμε είναι ότι έγινε, εντόπισαν και τα προβλήματα που είχε το κτίριο, αυτό έγινε μετά το ’97 και μπορούμε να δούμε κάτι που είναι σε σχετικά καλή κατάσταση. Εμένα αυτό που με εντυπωσιάζει είναι και το δάπεδο. Γιατί όπως το έλεγα και για τους Κύπριους, την πρώτη φορά που είδα κατεχόμενες εκκλησίες, μου θύμισαν αυτήν γιατί αυτή την είχα δει δέκα χρόνια πριν ανοίξουν τα οδοφράγματα. Θυμάστε στην Κύπρο, όσοι έχουν έρθει μαζί μας στα κατεχόμενα, εκτός από τον Ιωάννη, έχουμε μια εκκλησία που έχει οκτώ πυλώνες που συνηθίζουμε να ανεβαίνουμε ο καθένας σε έναν. Τα βλέπεις αυτά εδώ; Εδώ έχεις ένα το ανάλογο, εκεί που είναι οι κολώνες, από την άλλη είναι οι αψίδες εκεί τώρα φαίνονται σαν να είναι έτσι, εμείς όταν ανεβαίνουμε στην πραγματικότητα δεν καταλαβαίνουμε ότι ανεβαίνουμε σε στυλοβάτες, ενώ εδώ υπάρχει μια διαφορά δεξιά και αριστερά, εδώ καταλαβαίνεις ότι είναι στυλοβάτες. Αλλά αριστερά το θεωρείς ότι είναι κολώνες και έχει ενδιαφέρον, γιατί άμα το σκεφτείς ορθολογικά, πόσες φορές μπερδεύουμε τις κολώνες με τους στυλοβάτες; υπάρχουν δομές που μπορούν να κρατήσουν 1000 χρόνια και είναι η παραγωγή του έργου των ανθρώπων που δεν αντέχουν τα 1000 χρόνια, σημαίνει ότι αποκτά ένα διαχρονικό στοιχείο το Έθνος. Και τώρα να κάνεις μια εκκλησία πάνω σ’ ένα νησάκι μέσα σε μία λίμνη η οποία είναι σ’ αυτή την περιοχή, μου θυμίζει κι ένα τραγούδι του Καναδά που λειτουργεί σαν τις ματριόσκες που έχεις μια λεπτομέρεια και κάνεις zoom out. Εδώ ας πούμε είμαστε σε μια εκκλησία, κάνεις zoom out, βλέπεις την περιοχή, κάνεις άλλο zoom out, βλέπεις νησί ενώ δεν το περίμενες. Μετά όταν βλέπεις το νησί καταλαβαίνεις ότι είσαι σε λίμνη, μετά ότι έχει δεύτερη λίμνη και μετά ότι είμαστε κοντά σε άλλες δομές. Αυτό που ήθελα να κάνουμε με την αποστολή μας εδώ, είναι να πάμε πιο βαθιά από αλλαγές ιστορικές που προσπαθούν να κάνουν μερικοί για να επαναφέρουμε αυτό που μας ενδιαφέρει, γιατί τότε όταν ήρθαμε ήταν για άλλο λόγο και τώρα επιστρέψαμε για τον ίδιο. Άρα είμαστε ξανά εδώ κι όχι πάλι εδώ, επιστρέψαμε χωρίς να είναι επανάληψη και αρχίζουμε να πλέκουμε τον κόμβο.