46408 - Το μέλλον της αυτονομίας της Βορείου Ηπείρου
Ν. Λυγερός
Από τη στιγμή που η Βόρεια Ήπειρος αποκτά επίσημα το καθεστώς της αυτονομίας το 1914, όλα αλλάζουν σε επίπεδο στρατηγικής. Διότι δεν πρόκειται πια για μία ουτοπική θέληση αλλά για ένα εθνικό όραμα. Και δεν είναι τυχαίο που αποκτά γρήγορα εθνικά σύμβολα, όπως τη σημαία που εκδίδεται ακόμα και σε γραμματόσημο. Όμως το πρόβλημα δεν περιορίζεται πια στο ελληνικό στοιχείο, αφού παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Οι Βορειοηπειρώτες που έβλεπαν τι ήθελαν και οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν ζήτησαν επίσημα την προσάρτηση στην Ελλάδα αλλά μια πλήρη αυτονομία πάνω στο ελβετικό μοντέλο με έναν έλεγχο και μία διοίκηση άμεση από αυτές. Και γι’ αυτό στις 17 Μαΐου 1914 καταλήγουμε στο Πρωτόκολλο της Κέρκυρας που εξηγεί ότι οι επαρχίες της Κορυτσάς και του Αργυροκάστρου έπρεπε να αποκτήσουν το καθεστώς της πλήρους αυτονομίας. Πιο μετά η Γερουσία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής στις 17 Μαΐου 1920 αναγνωρίζει τα δικαιώματα της Ελλάδας πάνω στη Βόρεια Ήπειρο με βάση το Μυστικό Σύμφωνο. Όμως στη συνέχεια η Ιταλία αναγνωρίζει την αλβανική ανεξαρτησία και οι Πρέσβεις δίνουν την Κορυτσά και το Αργυρόκαστρο στην Αλβανία στις 9 Νοεμβρίου 1920. Και καταλήγουμε στις 2 Οκτωβρίου 1921 να δέχεται η Αλβανία τη Συνθήκη της Προστασίας των Εθνικών Μειονοτήτων της κοινωνίας των Εθνών. Αλλά επί του πρακτέου η Αλβανία περιόρισε την Ελληνική Εθνική Μειονότητα στο Αργυρόκαστρο, στους Αγίους Σαράντα και σε χωριά της Χειμάρας και δεν έδωσε τοπική αυτονομία.