Πάνω βλέπετε το κάστρο που ήμασταν, το λέω για αυτούς που δεν πιστεύουν ότι ήταν εκεί, άρα εκεί ήμασταν, τώρα είμαστε εδώ, μπροστά στην Αγία Σοφία. Η δομή βέβαια είναι πιο οικεία σε μας τους Έλληνες όσον αφορά το βυζαντινό στοιχείο. Έχει ενδιαφέρον κι εκεί που είπαμε το Πάτερ ημών, άρα είδαμε και τη γέννηση και νομίζω ότι έχουμε κι ένα καλό timing να είμαστε εδώ. Το άλλο που πρέπει να καταλάβετε, επανέρχομαι στο πολιορκητικό, όταν βλέπετε πολλά τόξα, σημαίνει δομή ευάλωτη που σημαίνει ότι νιώθουν ασφάλεια. Άρα ελαφρύνω το υλικό, ανεβαίνει πιο ψηλά, βλέπετε κι εδώ με τους κίονες. Βλέπετε βέβαια κι αυτή τη δομή με τα τουβλάκια αλλά όσοι ξέρουν λίγο από αυτά τα δομικά στοιχεία, ξέρουν ότι συμφέρει ανάμεσα στις πέτρες να βάζουμε τουβλάκια και για τους κραδασμούς και το βλέπουμε τώρα και με τα αντισεισμικά. Το γεγονός ότι αυτό στέκεται καλά το χαιρόμαστε και το άλλο που θέλω να σας πω, επειδή μιλήσαμε λίγο για μπετόν πάνω, προτιμώ αυτή την εκδοχή με τις πέτρες, έτσι μπαίνουν, βγαίνει μία, την ξαναβάζεις και τελειώσαμε. Έχει μεγάλη σημασία τώρα όταν κάνουμε αναστηλώσεις, είναι ότι πρέπει να κάνετε κάτι το οποίο να είναι εύκολο να το βγάλετε αν έχει πρόβλημα. Όλες οι περιοχές του κόσμου που βάλαμε μπετόν θεωρώντας ότι είναι καλύτερο στα αρχαιολογικά, έχουμε ένα πρόβλημα γιατί είναι πορώδες, μπαίνει στις πέτρες και μετά έχουμε ακόμα πιο πολλά προβλήματα. Εδώ το έχουμε συντηρήσει, μην ξεχνάτε ότι είμαστε και σε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 1989, δηλαδή ουσιαστικά είναι από τα πρώτα, θυμάστε ότι το πρώτο για μας είναι το 1986. Δίνουμε μεγάλη σημασία ως Ελλάδα στο Μυστρά, μπορεί να μη δίνουμε τόσο μεγάλη σημασία όσο θα έπρεπε. Για οράματα θα ήθελα να δω πράματα εδώ και παραστάσεις και εκθέσεις και εκδηλώσεις μέ ένα τρόπο, που όπως το λέγαμε και χθες, αναδεικνύει και όχι εκμεταλλεύεται. Άρα εδώ είμαστε σε ένα χώρο ουσιαστικά όμορφο και δομημένο με έναν τρόπο που, κανονικά εδώ πρέπει να νιώθετε πιο πολύ ζωή. Έτσι δεν είναι; Στο κάστρο νιώθουμε πόλεμο, δηλαδή είναι φτιαγμένο μόνο για άμυνα σκληρή. Ενώ εδώ είναι ότι τα πράγματα πάνε καλύτερα. Βέβαια είναι μια ψευδαίσθηση και γι’ αυτό πολιορκήθηκε και γι’ αυτό το ρήμαξαν πολλές φορές, από διάφορες κατηγορίες ανθρώπων και στα πιο πρόσφατα. Έχει πάντοτε ενδιαφέρον όταν έχετε να κάνετε με άτομα που είναι άπιστοι και έρχονται να προστατευτούν σε τέτοιο χώρο. Και μετά πρέπει να δεχτούν πολιορκία από ανθρώπους που πιστεύουν. Το ζήσαμε και αυτό στο Μυστρά για τα πιο πρόσφατα δεδομένα. Άρα εδώ βλέπετε αυτή τη δομή η οποία είναι κλασική, νομίζω βλέπετε και τα στηρίγματα τα μεταλλικά που έχουν προστεθεί, δεν βλέπετε κανένα ουσιαστικά πολιορκητικό στοιχείο. Δηλαδή τι έχουμε να κάνουμε; Δεν πρόκειται για μοναστήρι. Πρόκειται για εκκλησία. Άρα παρόλο που είμαστε ψηλά, στην πραγματικότητα εδώ είμαστε ήδη χαμηλά. Άρα είμαστε ήδη με τον λαό. Ανοίγματα πολλά, προσβάσιμα που σημαίνει πολλά ελαττώματα σε φάση άμυνας. Άρα αυτό το κάνουν οι άνθρωποι όταν νιώθουν ασφάλεια, ενώ πρέπει να θυμάστε ότι η ασφάλεια παράγει κίνδυνο και μόνο ο κίνδυνος παράγει ασφάλεια. Άρα δεν μπορούμε να πούμε ότι ο Μυστράς ήταν μια ανθεκτική δομή αλλά έχει αυτή την ομορφιά και τώρα επειδή δεν είμαστε σε φάση πολεμική, πρέπει να το αναδείξουμε και να δούμε μερικά στοιχεία, πώς μπορούμε να τα κάνουμε ακόμα πιο όμορφα από ό,τι ήταν. Τώρα όσον αφορά τις κατηγορίες Καντακουζηνοί, Κομνηνοί, Παλαιολόγοι δεν είναι όλα τα ίδια πράγματα. Μην τα βάζετε επαναλαμβάνω στο ίδιο πακέτο. Άρα όπως έλεγα και χθες δεν υπάρχει λαός που είναι βάρβαρος, δεν υπάρχει λαός που είναι αθώος. Δεν υπάρχει αυτοκρατορία που είναι βάρβαρη, δεν υπάρχει αυτοκρατορία που είναι αθώα. Από όλα έχει ο μπαξές. Και να θυμάστε πάντοτε στα βυζαντινά, πάντοτε κοιτάς πίσω σου και τους δίπλα σου κι όχι μόνο απέναντι και τους μπροστά. Έτσι είσαι σε καλύτερη φάση. Άρα στην κλασική ζωή θέλουμε όλοι να είμαστε στο κέντρο, δεν μας αρέσει να μας βάζουν στον τοίχο και ποτέ στη γωνία. Και στη στρατηγική ξέρουμε ότι το κέντρο είναι επικίνδυνο, ο τοίχος είναι προστασία και η γωνία είναι το βέλτιστο για άμυνα, ακριβώς το ανάποδο. Συνεχίζουμε την πορεία μας, μην ανησυχείτε, προς τα κάτω.