Δεν πρέπει να αντιμετωπίσουμε το θέμα των προσφυγών, μα να το ενισχύσουμε. Η ιστορία του Kυπριακού απέδειξε ότι η στρατηγική της σιωπής και της αδράνειας ήταν και είναι ανίκανη να διαμορφώσει θετικά το πλαίσιο του Kυπριακού. Δίνοντας το στίγμα του εθνικού προβλήματος στο Kυπριακό, το μόνο που κατάφεραν οι ειδικοί είναι να απομακρύνουν την κοινωνία που ένιωθε και νιώθει ότι δεν είναι η αρμόδια για την επίλυσή του. Στην πραγματικότητα, το Kυπριακό ανήκει στον προσωπικό κόσμο του κάθε Kύπριου. Θέλει δεν θέλει, η ζωή είναι επηρεασμένη από το Kυπριακό. Κι εφόσον ο καθένας ζει με το Kυπριακό του, ο σωστός τρόπος για να το αντιμετωπίσουμε είναι ο εθνικός διάλογος, όχι όμως στο πολιτικό επίπεδο όπως το θέλουν μερικοί, μα στο πρακτικό επίπεδο που αγγίζει τον καθένα. Η ιδανικοποίηση ενός προβλήματος δεν προσφέρει καμιά λύση. Είναι δημαγωγία το να λέμε ότι το Kυπριακό είναι μόνο και μόνο εθνικό θέμα. Οι πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα των προσφυγών αποδεικνύουν ότι το Kυπριακό είναι κι ένα οικονομικό θέμα. Και θα ήταν μια απλοϊκή υποκρισία το να μην το παραδεχθούμε. Τοπικά η πατρίδα είναι και μια περιουσία. Είναι κτήματα και σκάλες. Δεν υπάρχει λαός που να μην αγαπά τη γη του και δεν υπάρχει πληθυσμός που να μην προσέχει την οικονομία του. Τοπικά για τον καθένα η γη είναι και πατρίδα και περιουσία. Βέβαια, ο κοινωνικός συμβιβασμός της πολιτικής δεν μπορεί να το παραδεχθεί ανοιχτά, αν και είναι η βάση της ύπαρξής του. Με τις προσφυγές το Kυπριακό έδειξε και την οικονομική του όψη, που προσπαθήσαμε για διάφορους λόγους να κρύψουμε στο κοινό. Με τα νέα δεδομένα και ιδιαίτερα τα ευρωπαϊκά, το οικονομικό στοιχείο έγινε ένας δυναμικός τρόπος δράσης. Τώρα ο κάθε πρόσφυγας, ο κάθε ιδιοκτήτης μπορεί να διεκδικήσει τα δικαιώματά του κάνοντας μια προσφυγή για μη απόλαυση περιουσίας. Και μ’ αυτόν τον αποτελεσματικό τρόπο μπορεί ο καθένας να βοηθήσει πρακτικά στην επίλυση του Kυπριακού. Δεν πειράζει για ποιους προσωπικούς λόγους ο καθένας κάνει την προσφυγή του στο Eυρωπαϊκό Δικαστήριο, σημασία έχει να την κάνει και να την κάνει στα νόμιμα πλαίσια. Η έννοια του κράτους διαμορφώνεται από τις κοινές πράξεις των πολιτών του και η δημοκρατία υπάρχει για να επιτρέψει στον καθένα μέσω της δικαιοσύνης να ζει ελεύθερος. Πιο συγκεκριμένα, η δημοκρατία λειτουργεί με τη μη καταπάτηση της ελευθερίας του καθενός. Συνεπώς, όταν η πρωτοβουλία ενός πολίτη θέτει σε κίνδυνο όλη τη δομή ενός κράτους, μόνο και μόνο προς όφελος του ενός, το κράτος έχει το χρέος να προστατέψει μέσω της δημοκρατίας τον λαό του. Κι αν το πρόβλημα είναι οικονομικό, πρέπει να λυθεί οικονομικά. Κάθε άλλη απάντηση μπορεί να είναι διπλωματική, μα δεν είναι αποτελεσματική. Η κρίση που υπάρχει τώρα στο θέμα των προσφυγών ήταν αναγκαία. Έπρεπε να δείξει μ’ έναν άμεσο τρόπο ότι δεν είναι θέμα ηθικής. Το ηθικό στοιχείο είναι πάντα επιλογή του ανθρώπου. Ο πόλεμος των προσφυγών θα είναι ηθικός μόνο και μόνο αν η ηθική των προσφύγων ενσωματωθεί στην προσφυγή τους. Τώρα ο καθένας ξέρει τι μπορεί να κάνει και τι πρέπει να κάνει, αν πράγματι θέλει να βοηθήσει για το Kυπριακό. Τώρα ξέρουμε όλοι μας την αποτελεσματικότητα των προσφυγών στο Eυρωπαϊκό Δικαστήριο των Aνθρωπίνων Δικαιωμάτων, κι αν μερικοί μας έλεγαν και μας λένε ότι αυτές οι διαδικασίες είναι επικίνδυνες και χρονοβόρες δεν αλλάζει τίποτα, διότι ξέρουμε όλοι ότι αυτή είναι η στρατηγική που πρέπει ν’ ακολουθήσουμε. Ο πόλεμος των προσφυγών έχει ήδη φέρει αποτελέσματα. Είναι, όμως, μόνο η αρχή. Πρέπει να είμαστε προσεχτικοί στις κινήσεις μας όταν ο αντίπαλός μας προσπαθεί να μας παραπλανήσει, διότι η προσφυγή για να είναι ηθική πρέπει να είναι και ευρωπαϊκή και νόμιμη. Το οικονομικό στοιχείο είναι μόνο η δυναμική της, όχι η οντότητά της.