77281 - Podcast #66: Περί Παραδείσου
Ν. Λυγερός
Αυτό το podcast είναι ουσιαστικά μία εισαγωγή στην έννοια του Παραδείσου. Ο Παράδεισος ετυμολογικά είναι μία περσική λέξη η οποία έγινε δάνειο, βρέθηκε στα εβραϊκά, μετά στα αρχαία ελληνικά, στη συνέχεια στα λατινικά και τώρα σε όλες τις γλώσσες μας. Είναι ταυτόχρονα όμως και μία έννοια πιο αφαιρετική η οποία δεν συνοψίζεται μόνο ως μία νοητική κατάσταση ή ένας φυσικός χώρος, έχει και από τις δύο ιδιότητες. Το θέμα είναι ότι αυτές οι ιδιότητες φαίνονται εντελώς διαφορετικές, ενώ ουσιαστικά άμα τις βάλουμε μαζί μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα στρατηγικό μείγμα και να αναδείξουμε ένα γεγονός μέσα στο πλαίσιο της Ανθρωπότητας ότι τελικά αυτή η έννοια μπορεί να είναι το σύμπλεγμα των δύο εννοιών, οι οποίες φαίνονται μόνο διαφορετικές, αλλά ως πορεία συγκλίνουν προς ένα ενιαίο πλαίσιο. Αυτό το ενιαίο πλαίσιο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια πολυκυκλική βαθύτητα, άμα το λέγαμε συνοπτικά, και αν περιγράφουμε με αυτόν τον τρόπο τον Παράδεισο, που βέβαια μπορεί για μερικούς να είναι ο Κήπος της Εδέμ, μπορεί για άλλους να είναι μια αφαιρετική οντότητα, μπορεί να είναι το βασίλειο του Θεού, μπορεί επίσης, όπως το είπαμε και προηγουμένως, να είναι μία πνευματική κατάσταση , μία νοητική κατάσταση. Όταν τα συνδυάζουμε αυτά μαζί, για να πάρουμε ένα παράδειγμα από διαφορετικό τομέα, είναι σαν να μιλάμε για το θέατρο και το θεατρικό με την έννοια της παράστασης. Μπορούμε να έχουμε μια παράσταση που να είναι εκτός θεάτρου, μπορεί να έχουμε ένα θέατρο που να μην έχει παράσταση, μπορεί να έχουμε ένα θεατρικό που παίζεται μέσα σε ένα θέατρο. Το θέμα είναι ότι, ποιο ονομάζουμε θέατρο, άμα είναι μόνο το κτίριο ή είναι βέβαια το κείμενο, αν είναι η παράσταση ή το κείμενο, αν είναι η αναπαράσταση της ζωής ή οι ρόλοι. Αυτό που καταλαβαίνουμε είναι ότι σε μεγαλύτερο βάθος μπορούμε να έχουμε ταυτόχρονα ένα χωροχρόνο, να έχουμε μια ερμηνεία που είναι ουσιαστικά μια αναπαράσταση της ζωής η οποία όμως δεν έχει ζήσει απαραίτητα, δηλαδή δεν είναι ιστορικό το κείμενο, και μπορεί να είναι κάτι που θα ανήκει στο μέλλον σε αυτή τη ζωή. Ταυτόχρονα πρέπει να δούμε ότι με αυτόν τον τρόπο άμα όλα γίνονται στον ίδιο χώρο, δηλαδή το θεατρικό γίνεται μέσα στο θέατρο και η παράσταση γίνεται εκείνη την στιγμή, μπορούμε να πούμε ότι το θέατρο δημιουργήθηκε για αυτήν την στιγμή, μπορούμε να πούμε ότι η παράσταση είχε πρόβες για αυτήν την στιγμή, μπορούμε να πούμε ότι το κείμενο γράφτηκε για αυτήν την στιγμή, άρα τελικά έχουμε διαφορετικές οντότητες, διαφορετικές πορείες που συγκλίνουν στον ίδιο χωροχρόνο ο οποίος μπορεί να αποτελεί μια πολλαπλότητα αρχικά, αλλά όταν αυτό ξαναγίνεται, π.χ. έχουμε ξανά μια άλλη παράσταση στο ίδιο πλαίσιο, μπορούμε να καταλάβουμε πρώτον ότι λειτουργεί πολυκυκλικά, επίσης ότι έχει μια βαθύτητα μέσα στο χρόνο. Άρα αυτή η πολυκυκλική βαθύτητα είναι αυτή που μας ενδιαφέρει και για τον Παράδεισο, με την έννοια την κλασσική που λέμε, όχι μόνο θρησκευτικά, και δεν εννοώ μόνο στις θρησκείες που υπάγονται ουσιαστικά στον Αβραάμ, εννοώ ότι άμα πάρουμε και άλλες θρησκείες που δεν είναι στο ίδιο αρχικό πλαίσιο, μπορεί στο τέλος να συγκλίνουν σε ένα σημείο και να μιλάν αφαιρετικά για την ίδια οντότητα. Όταν θα κοιτάξουμε στη Γένεση την γεωγραφία του Παραδείσου και θα πούμε ότι ο Παράδεισος βρίσκεται Ανατολικά της Εδέμ, ότι στην Εδέμ υπάρχουν τέσσερα ποτάμια κλπ., έχουμε μία συγκεκριμένη περιγραφή. Άμα όμως θεωρούμε ότι αυτό είναι κυριολεκτικά η ουσία του θέματος κάνουμε ένα στρατηγικό λάθος, για να μην πω και θρησκευτικό. Αυτό που έχει σημασία είναι να καταλάβουμε ότι υπάρχει μια μεταφορά δομής και ο λόγος είναι και αυτός μεταφορικός, και πρέπει μέσα από αυτόν τον λόγο, από αυτήν την διατύπωση, να δούμε και την ουσία που αγγίζει όλη την Ανθρωπότητα, όχι χάρη στην ερμηνεία που μπορεί να είναι διαφορετική στον καθέναν μας, αλλά επειδή έχει μια βαθύτητα, μια πολυκυκλική βαθύτητα η οποία επιτρέπει την πολλαπλότητα των ερμηνειών, άρα παραμένει το ίδιο. Δηλαδή, η ουσία είναι μία.