77451 - Καταγραφή Podcast #68: Το σημείο ανάφλεξης του Κυπριακού Ζητήματος 1964
Ν. Λυγερός
Αυτό το podcast είναι αφιερωμένο στην προετοιμασία της έκδοσης για την έρευνά μας στο αρχειακό υλικό του Λευκού Οίκου για τη χρονιά 1964. Άρα μερικά στοιχεία έτσι για να τα έχετε από πρώτο χέρι. Η ιδέα ποια είναι; Μελετήσαμε το αρχειακό υλικό του 1974, καταλάβαμε ότι συσχετίζεται άμεσα με το αρχειακό υλικό του 1964, υπάρχουν παρερμηνείες για το ’74, γιατί πολλοί θεωρούν ότι οφείλεται μόνο στις συνθήκες εκείνης της εποχής, άρα τα αναλύουν πολύ τοπικά, δεν βλέπουν τι έγινε το ’64 και δεν καταλαβαίνουν ότι εκεί πέρα είναι το σημείο ανάφλεξης. Άρα το ’64 παραλίγο να γίνει η εισβολή στην Κύπρο. Ο μόνος τρόπος που υπήρχε εκείνη τη στιγμή, ήταν η παρέμβαση των Αμερικανών και ειδικά του προέδρου Johnson. Άρα μέσα στο αρχειακό υλικό έχουμε βάλει την επιστολή του Johnson στον Inonu, έχουμε βάλει επίσης και την ευχαριστήρια επιστολή του Γεώργιου Παπανδρέου, που στέλνει στον πρόεδρο Johnson για αυτή την παρέμβαση, την οποία θεωρεί πολύ σημαντική και θεμελιακή ως πρωτοβουλία κι έτσι βλέπουμε ότι 10 χρόνια πριν την εισβολή, γλίτωσε η Κύπρος για μερικές ώρες την εισβολή του ’64. Τα δεδομένα την Ελλάδα ήταν πολύ ξεκάθαρα και δεν είχαν καμία σχέση με αυτά που θα υπάρχουν το ’74. Άρα οι Τούρκοι ήταν ήδη προετοιμασμένοι και ειδικά ο Inonu, για να κάνουν αυτή την εισβολή. Έχουμε τώρα όλα τα αποδεικτικά στοιχεία λόγω του αρχειακού υλικού και από τον Rusk και από τον Ball και στη συνέχεια από τον Acheson και ξέρουμε ακριβώς τι έγινε εκείνη την περίοδο και πώς τελικά αποφύγαμε: 1) Την εισβολή του ’64. 2) Τη μη παραχώρηση του Καστελλορίζου, ενώ υπήρχε στο σχέδιο Acheson Ι και βέβαια τις συζητήσεις που υπήρχαν ακόμα και για νησιά σαν τη Χίο, τη Μυτιλήνη και τη Σάμο. Άρα είναι καλό να τα έχουμε υπόψη μας, να καταλάβουμε πόσο μεγάλη είναι η συμβολή του ’64, όχι μόνο για την απλή καθυστέρηση για μια δεκαετία της εισβολής, που αυτό είναι ήδη κάτι, αλλά για τη μη παραχώρηση οποιουδήποτε εδάφους της Ελλάδας, για την εξήγηση των δεδομένων του ’74 και επίσης, σε επίπεδο βαθιάς ιστορίας, ότι αυτά τα αρχεία αποδεικνύουν ένα πράγμα, ότι το ’74 ετοιμαζόταν ήδη από το ’64 και δεν έχει καμία σχέση με τα γεγονότα που υπήρξαν το ίδιο το ’74, όσο κοντά κι αν ήταν, γιατί πολύ απλά το όλο πλαίσιο είναι ενσωματωμένο στον Ψυχρό Πόλεμο και βλέπουμε στο αρχειακό υλικό του ’64 ακόμα μεγαλύτερη παρέμβαση εκ μέρους της Σοβιετικής Ένωσης για να αλλοιώσει τη νοοτροπία του πληθυσμού, για να εκμεταλλευτεί την κατάσταση στην Κύπρο, για να προωθήσει ένα σχήμα που εκείνη την εποχή ονομάστηκε ακόμα και Κούβα της Μεσογείου, έτσι ώστε να μπορέσει να χτυπήσει έμμεσα το ΝΑΤΟ και μέσα στο ίδιο αρχειακό υλικό θα δούμε ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν πολύ θετικός προς την Ένωση, κάτι που φαίνεται ότι μερικοί το ξέχασαν και δίνουν την εντύπωση ότι είναι αυτές οι ιδέες μεταγενέστερες. Μιλάμε αυτή την περίοδο και για την Ένωση και για τη διπλή ένωση και μιλάμε βέβαια και για τη φοβία της Τουρκίας, να μη γίνει η Ένωση λόγω της παρουσίας του ΝΑΤΟ πάνω στο νησί, διότι πάνω κάτω η Τουρκία ήθελε να χρησιμοποιήσει την Κύπρο σαν να ήταν δικός της κήπος κι όχι μια οντότητα που μπορούσε να υπάρξει 1) από μόνη της, 2) ενωμένη και μέσα στο πλαίσιο το νατοϊκό στη συνέχεια και τώρα και το ευρωπαϊκό. Άρα αυτό το αρχειακό υλικό θα έλεγα, σε σχέση με το αρχειακό υλικό του ’74: Το ’74 είναι ανακάλυψη, το ’64 είναι αποκάλυψη. Θα είναι προσβάσιμο σε όλους, είναι θέμα χρόνου τώρα.